Ιλιάδα, Ι 225 – 431 – Μετάφραση Θεόδωρου Μαυρόπουλου, περιληπτική απόδοση περιεχομένου, σχόλια και απαντήσεις σε ερωτήσεις βιβλίου

Μετάφραση, σχόλια από Γ. Παπαθανασίου

Η πρεσβεία στον Αχιλλέα: ό,τι διαβάσαμε στην τάξη: από τη συνάδελφο φιλόλογο Ευαγγελία Πατέρα.

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ

Εκ μέρους των απεσταλμένων του Αγαμέμνονα, πρώτος παίρνει το λόγο ο Οδυσσέας και περιγράφει τη δεινή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι Αχαιοί: οι Τρώες έχουν αναθαρρήσει και έχουν στρατοπεδεύσει πολύ κοντά στα ελληνικά πλοία και ο Έκτορας γεμάτος έπαρση από τα ευνοϊκά σημάδια του Δία απειλεί ότι θα κάψει τα πλοία και θα εξολοθρέψει τους Αχαιούς. Ο Ιθακήσιος βασιλιάς εκμυστηρεύεται το φόβο του ότι η μοίρα των Ελλήνων είναι να αφήσουν τα κόκαλά τους στην Τροία και γι’ αυτό θα φέρει ευθύνη και ο ίδιος ο Αχιλλέας. Η σωτηρία βρίσκεται στα χέρια του χολωμένου ήρωα, γι’ αυ­τό, πριν είναι αργά, πρέπει να επιστρέψει στη μάχη. Ο Οδυσσέας τού θυμίζει ακόμα τις συμβουλές του πατέρα του, του Πηλέα, ότι πρέπει να είναι πράος, για να τιμηθεί από τους Έλληνες, και τον προτρέπει να εγκαταλείψει το θυμό του. Ο Αγαμέμνων έχει μετανιώσει για την υβριστική συμπεριφορά του και εί­ναι έτοιμος να επανορθώσει προσφέροντας πολλά πλούσια δώρα, άλλα αμέ­σως τώρα και άλλα μετά την άλωση της Τροίας και την επιστροφή στην πατρί­δα, όπου μάλιστα υπόσχεται να τον κάνει γαμπρό δίνοντάς του σπουδαία προί­κα. Τέλος, του ζητάει να λυπηθεί το στρατό. Οι Αχαιοί θα τον τιμήσουν σαν θεό και, σκοτώνοντας τον Έκτορα, θα κερδίσει μεγάλη δόξα.

Η απάντηση του Αχιλλέα δεν είναι ενθαρρυντική για τα μέλη της μεσολα­βητικής αποστολής. Ο θυμωμένος ήρωας δηλώνει ότι θα παραμείνει αμετακί­νητος στην απόφασή του. Δεν έχει κανένα κέρδος, λέει, να βάζει τη ζωή του σε κίνδυνο πολεμώντας, αφού και αυτός που απέχει από τον αγώνα και αυτός που πολεμάει με ανδρεία παίρνουν την ίδια αμοιβή. Εξάλλου την αιχμάλωτη γυναί­κα, τη Βρισηίδα, που την αγαπούσε πολύ, του την αφαίρεσε άδικα ο Αγαμέ­μνων. Όσο για τα δώρα του Αγαμέμνονα, τα περιφρονεί. Στη συνέχεια δηλώ­νει αποφασισμένος να αναχωρήσει την επόμενη κιόλας μέρα για τη Φθία, όπου τον περι­μένει μια άδοξη αλλά μακροχρόνια ζωή. Την επιστροφή συνιστά και στους άλ­λους Αχαιούς. Τελειώνοντας το λόγο του, προτείνει στο Φοίνικα να κοιμηθεί εκεί και, αν θέλει και το πρωί να φύγει μαζί του για την πατρίδα. Η εντύπωση που άφησε η σκληρή απάντηση του Αχιλλέα στην ομάδα των τριών απεσταλμένων ήταν βαριά· σάστισαν όλοι και σώπασαν.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

1. Εκτός από την απαρίθμηση των δώρων που υπόσχεται ο Αγαμέμνονας, ποιοι είναι οι άλλοι βασικοί άξονες (κυρίες ιδέες) του λόγου του Οδυσσέα; Αφού τους επισημάνετε, να σχηματίσετε με αυτούς ένα γενικό διά­γραμμα, το οποίο να αποτυπώνει τη δομή (κατασκευή) του λόγου του βα­σιλιά της Ιθάκης.

Ο Οδυσσέας στο λόγο του:

α. Τονίζει την κρισιμότητα της κατάστασης και τους δικαιολογημένους φό­βους.

β. Επισημαίνει ότι ο Δίας ενθαρρύνει τους Τρώες με καλούς οιωνούς.

γ. Εξαίρει τη θεόδοτη δύναμη του Έκτορα.

δ. Υπογραμμίζει ότι θα είναι πια αργά, αν τώρα δεν σπεύσει ο Αχιλλέας να βοηθήσει τους Αχαιούς.

ε. Επικαλείται τις συμβουλές του Πηλέα, όταν έστελνε το γιο του στον πόλε­μο, να είναι μετριοπαθής στο θυμό του.

στ. Απαριθμεί τα πολλά και εξαίρετα δώρα που θα δώσει ο Αγαμέμνων στον Αχιλλέα, αν αυτός αφήσει το θυμό του και προστρέξει να βοηθήσει τους Αχαιούς.

ζ. Κινεί τον οίκτο για τους Αχαιούς που κινδυνεύουν και οι οποίοι θα τον τι­μήσουν σαν θεό.

η. Ερεθίζει τον ήρωα να φονεύσει τον Έκτορα και να κερδίσει άμετρη δόξα.

2. Αφού απαριθμήσετε τα δώρα που υπόσχεται ο Αγαμέμνονας, να γράψετε αν νομίζετε ότι αυτά θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τον Αχιλλέα, ώστε να αποβάλει το θυμό του και να επιστρέψει στη μάχη. Να δικαιολογήσε­τε την απάντησή σας λαμβάνοντας υπόψη σας το χαρακτήρα του Πηλείδη, όπως τον γνωρίσαμε έως εδώ.

Τα δώρα που υπόσχεται ο Αγαμέμνων διακρίνονται:

α. Σε αυτά που θα δοθούν αμέσως: επτά καινούριοι τρίποδες, δέκα τάλαντο χρυσού, είκοσι όμορφοι λέβητες, δώδεκα γενναία άλογα, επτά γυναίκες από τη Λέσβο και, τέλος, η Βρισηίδα.

β. Σε αυτά που θα δοθούν μετά την πτώση της Τροίας: ένα καράβι πολύτιμα λάφυρα και είκοσι όμορφες Τρωαδίτισσες.

γ. Σε αυτά που θα δοθούν όταν επιστρέψουν στην πατρίδα: μία κόρη του Αγαμέμνονα για σύζυγο και πολύ μεγάλη προίκα, μέρος της οποίας θα είναι ε­πτά πλούσιες πόλεις της Πελοποννήσου.

Τα δώρα του Αγαμέμνονα είναι πράγματι πολύτιμα· μπροστά σ’ αυτές τις υλικές προσφορές θα υποχωρούσε κάθε συνηθισμένος άνθρωπος, όχι όμως ο Αχιλλέας, ο οποίος αποτελεί το πρότυπο του ομηρικού ηρωικού ιδανικού. Η προσβολή και η ταπείνωση που υπέστη ο ήρωας δεν ξεπληρώνονται με υλικά αγαθά, αλλά με το ίδιο τίμημα. Νιώθει θιγμένος στην τιμή του και γι’ αυτόν το λόγο δεν υποχωρεί μπροστά στην προσφορά των υλικών αγαθών.

3. Θυμηθείτε με ποια λόγια επαινεί τη ρητορική δεινότητα του Οδυσσέα ο Τρώας Αντήνορας (Γ 216-223): ο λόγος που μόλις διαβάσατε (Ι 225-306) δικαιολογεί το εγκώμιο του Αντήνορα ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άπο­ψή σας.

Στους στίχους 216-223 της ραψωδίας Γ ο Τρώας Αντήνορας επαινεί τη δύ­ναμη των λόγων του Οδυσσέα που «σαν πυκνές χιονόψιχες […] πετιόνταν». Ο λόγος του δηλαδή ήταν σφιχτοδεμένος και πυκνός, με λογική συνοχή και οργά­νωση. Ο λόγος που απευθύνει ο Οδυσσέας προς το χολωμένο Αχιλλέα δικαιο­λογεί το εγκώμιο του Αντήνορα. Η κατασκευή του λόγου του είναι αριστουργηματική, η επιλογή και ο πλούτος των επιχειρημάτων του καθώς και η τοποθέ­τησή τους στη σωστή θέση προσδίδουν πειστικότητα και δείχνουν τον Ιθακήσιο βασιλιά αντάξιο της φήμης του. Το κύριο θέμα, ότι μετάνιωσε ο Αγαμέμνων και προτείνει συμφιλίωση, το περιβάλλει με άλλα στοιχεία που θα κινήσουν τον οίκτο, τη φιλοδοξία και τη φιλοτιμία του χολωμένου ήρωα. Διάχυτη είναι σε όλο το λόγο η προτρεπτική διάθεση· το κύρος των δικών του προτροπών το ισχυροποιεί με την αναφορά του στις πατρικές συμβουλές του Πηλέα. Είναι φανερό ότι ο βασιλιάς της Ιθάκης με επιχειρήματα λογικά, ηθικά και συναι­σθηματικά προσπαθεί να επηρεάσει το συνομιλητή του και να τον κάνει να ξεχάσει το θυμό του. Η δομή και το περιεχόμενο του λόγου του δικαιολογούν τη φήμη του ως δεινού ρήτορα.

4. Λαμβάνοντας υπόψη σας ότι ένας πατέρας γνωρίζει καλά το παιδί ίου και διαβάζοντας τη συμβουλή που δίνει ο Πηλέας στον Αχιλλέα (Ι 254- 258) τι συμπεραίνετε σχετικά με το χαρακτήρα του ήρωα;

Ο Πηλέας συμβούλεψε τον Αχιλλέα, πριν αυτός αναχωρήσει για την Τροία, να αποφεύγει τις συγκρούσεις και να προσπαθεί να είναι πράος, αν θέ­λει να τον τιμήσουν οι Αχαιοί. Μέσα από αυτές τις πατρικές συμβουλές προ­βάλλει ο εριστικός χαρακτήρας του ήρωα, η έλλειψη αυτοκυριαρχίας και πρα­ότητας. Άλλα στοιχεία του χαρακτήρα του Αχιλλέα που τονίζονται είναι ο ορ­μή και το πάθος.

5. Ο Αχιλλέας από την αρχή του λόγου του δηλώνει ότι «ασάλευτη θα μείν’ η θέλησίς» του (Ι 310). Αυτή η άρνησή του να υποχωρήσει επαναλαμβά­νεται συχνά (λαϊτμοτίβ: επαναλαμβανόμενο μοτίβο) σε όλη την έκταση του λόγου του. Να επισημάνετε τις φράσεις και τους ανάλογους στίχους που εκφράζουν την ανυποχώρητη στάση του ήρωα.

Η άρνηση του Αχιλλέα να υποχωρήσει και να επιστρέψει στη μάχη επανα­λαμβάνεται στα εξής χωρία:

α. στίχ. 314-315: «μήτ’ ο Αγαμέμνων, μήτε των άλλων Αχαιών κανείς δεν θα με πείσει».

β. στίχ. 345: «μ’ απάτην, ας μην προσπαθεί τον γνώστην του να πείσει».

γ. στίχ. 356-357: «Και αφού τον θείον Έκτορα να πολεμήσω πλέον δεν θέλω».

δ. στίχ. 374: «Έργο κανένα εγώ μ’ αυτόν ουδέ συμβούλια θέλω».

ε. στίχ. 386: «την πληγωμένην μου ψυχήν δεν θα πραΰν’ ο Ατρείδης».

στ. στίχ. 425-426: «διότι αυτό που εσκέφθηκαν στο χέρι τους δεν είναι, δεν κα­τορθώνεται, αφού εγώ θα μείνω στον θυμόν μου».

ΡΑΨΩΔΙΑ I 225 – 431 (σχόλια: Γ. Δημητροπούλου)

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ-ΑΝΤΙΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ

Ο λόγος του Οδυσσέα

Πρόλογος (στ. 225-227)  Προσφώνηση Αχιλλέα – φιλοφρόνηση για το πλούσιο δείπνο
Κύριο μέρος (στ. 228-306)
1. Η δεινή θέση των Αχαιών: απειλητική στρατοπέδευση Τρώων κοντά στα αχαϊκά πλοία, εύνοια του Δία στους Τρώες, αλαζονικές απειλές του Έκτορα.
2. Εκκλήσεις – αντίστοιχα επιχειρήματα για επιστροφή του Αχιλλέα.
• Έκκληση σωτηρίας – πρόβλεψη ότι θα μετανιώσει, αλλά θα είναι αργά.
• Έκκληση παραμερισμού του θυμού – υπόμνηση συμβουλών Πηλέα για αυτοκυριαρχία, ηπιότητα.
• Έκκληση παραμερισμού του θυμού – απαρίθμηση δώρων από τον Αγαμέμνονα.
• Έκκληση για οίκτο στο στράτευμα – το δέλεαρ της δόξας, κέντρισμα φιλότιμου.

Η ρητορική δεινότητα του Οδυσσέα
• Χρησιμοποιεί επιχειρήματα αντικειμενικά – λογικά και συναισθηματικά – ηθικά.
• Λαμβάνει υπόψη του τον χαρακτήρα του Αχιλλέα (ευαίσθητος σε θέματα τιμής, ευερέθιστος, φιλότιμος και φιλόδοξος) και επιλέγει αντίστοιχα επιχειρήματα/προτροπές.
• Αποφεύγει να θίξει θέματα που θα όξυναν την ατμόσφαιρα (η έριδα, η στάση των άλλων αρχηγών)
• Κλιμακώνει τα επιχειρήματά του αφήνοντας για το τέλος τα πιο πειστικά (το δέλεαρ της δόξας).

Ο λόγος του Αχιλλέα
• Προσφωνεί το συνομιλητή του, τονίζει την ευθύτητα του ήθους – την ανυποχώρητη στάση του.
• Δεν αξίζει να πολεμά εφόσον δεν αναγνωρίζεται η προσφορά του.
• Αντιπαραθέτει τη Βρησηίδα στην Ελένη, αναρωτιέται αν μόνο οι Ατρείδες έχουν δικαίωμα να αγωνίζονται για τις γυναίκες τους.
• Ειρωνεύεται τον Αγαμέμνονα και το τείχος προβάλλοντας τη γενναιότητά του.
• Ανακοινώνει την πρόθεσή του να αναχωρήσει για τη Φθία.
• Επανέρχεται στην αδικία που υπέστη, συνιστά προσοχή στους άλλους.
• Περιφρονεί / απορρίπτει τα δώρα του Αγαμέμνονα.
• Αναφέρει το χρησμό της Θέτιδας, προτιμά μια άδοξη μακρόχρονη ζωή από τη δόξα του θανάτου.
• Συνιστά και στους άλλους επιστροφή στην πατρίδα, προτείνει στο Φοίνικα να γυρίσει μαζί του.

Το ήθος του Αχιλλέα
Ευθύς, ειλικρινής, ανυποχώρητος στην άρνησή του, προκλητικά αδιάφορος στα προβλήματα των συμπολεμιστών του,αξιοπρεπής, περήφανος, φιλότιμος και εύθικτος. Πικρία, πληγωμένος εγωισμός και αίσθημα αδικίας τον κάνουν ειρωνικό και εκδικητικό, να επιζητά την ολοκληρωτική ταπείνωση και τον άκρατο εξευτελισμό του Αγαμέμνονα, του οποίου η έμπρακτη μεταμέλεια και η γενναιόδωρη προσφορά δεν αρκεί να μεταπείθει τον χολωμένο ήρωα. Αποτέλεσμα της πίκρας του είναι και η ελάχιστα πειστική προτίμησή του στην μακροχρόνια πλην άδοξη ζωή του φιλήσυχου οικογενειάρχη.

Αξίες που προβάλλονται στο λόγο του Αχιλλέα
Ειλικρίνεια: στ. 309-313, ευγνωμοσύνη: στ. 316 – 334, τιμή: στ. 319, δόξα: στ. 414-415, αγάπη για τη γυναίκα – σύντροφο: στ. 340-343, δικαιοσύνη – αδικία : στ. 335-336, 344-345, 367-368, 375, 387.

Στοιχεία αφηγηματικής τεχνικής
1. Επαναλαμβανόμενο μοτίβο: η άρνηση του Αχιλλέα να υποχωρήσει επαναλαμβάνεται σε όλη την έκταση του λόγου του (στ. 310, 315, 345, 356-357, 374,386,425-6) αποκαλύπτοντας το πείσμα, πάθος του.
2. Σχήμα αδυνάτου: στ. 379-386, 388-391. Έμφαση στην ανυποχώρητη στάση του ήρωα.
3. Παρομοίωση: στ. 323-327. Έμφαση στην αυταπάρνηση, προσφορά του ήρωα και στην αχαριστία που εισέπραξε ως αμοιβή.

9.1 ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΩΜΑ,9.2 ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ-ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ,9.3 ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ, 9.4. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ;

Εν. 9_Πώς βγαίνουν τα αποτελ. των εκλογών Προβολή παρουσίασης για τις ενότητες 9.1, 9.2 και 9.3 του Γ. Μάλλιου.

1η αλλαγή σε αυτήν: οι εικόνες που δείχνουν τα αποτελέσματα των εκλογών. Αντικαταστάθηκαν με αυτά του Σεπτεμβρίου 2015. – 2η αλλαγή σε αυτήν: Οι πολιτικοί αρχηγοί των κομμάτων με βουλευτικές έδρες τον Φεβρουάριο του 2016. – Στο τέλος -αλλά και ενδιάμεσα- υπάρχουν κείμενα, σκίτσα, ερωτήσεις ανοιχτού και κλειστού τύπου, σταυρόλεξο και κρυπτόλεξο. Επίσης παραπέμπει για επιπλέον αυτοαξιολόγηση εδώ.

ΜΑΘΗΜΑ 19^ο (σελ. 79-81) – 9.3 ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

POWERPOINT_Κ.Π.Α. 9.3: ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ, σχεδιαγράμματα, πίνακες, φωτογραφίες, ερωτήσεις, ασκήσεις

Επιπλέον ερωτήσεις

1. Στις 10-12-2007 ο υπουργός Εσωτερικών, Προκόπης Παυλόπουλος, κατέθεσε στη Βουλή το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στον εκλογικό νόμο. Τι προβλέπεται, μεταξύ άλλων, στο νομοσχέδιο αυτό, όσον αφορά τον εκλογικό νόμο;
2. Από το http://www.venizelos-foundation.gr πήρατε μια σελίδα – απόσπασμα από την σύγχρονη ιστορία μας, η οποία αναφέρεται στις χρονιές 1913-1920. Εκεί υπάρχει σαφής αναφορά στις εκλογές του 1920. Τι συνέβη τότε; Ποια η σχέση του εκλογικού νόμου με το εκλογικό αποτέλεσμα; Γνωρίζετε μία ή δύο βασικές συνέπειες αυτού του αποτελέσματος;
3. Ποια τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα των διαφόρων εκλογικών συστημάτων; Εσείς ποιο θα προτιμούσατε; Για ποιο λόγο;
4. α) Τι σημαίνει «έπεσε η κυβέρνηση»; β) Ρωτήστε τους γονείς σας, αν δεν γνωρίζετε οι ίδιοι ή δεν μπορείτε να βρείτε σχετικές πληροφορίες, με ποιον τρόπο είναι δυνατόν να «πέσει» μια κυβέρνηση. Τι γίνεται αμέσως μετά;
5. Τι σημαίνει «πολυκομματισμός»; Είναι κάτι καλό; Υποστηρίξτε την άποψή σας με επιχειρήματα.
6. α) Πώς ονομάζεται η Κυβέρνηση που αναλαμβάνει υπηρεσία για τη διεξαγωγή εκλογών; β) Τι σημαίνει «κυβέρνηση ειδικού σκοπούκαι περιορισμένου χρόνου;» γ) Τι σημαίνει «οικουμενική κυβέρνηση»; δ) τι σημαίνει «κυβέρνηση συνασπισμού»; Και ε) τι σημαίνει «κυβέρνηση τεχνοκρατών»;

Νεοελληνική Γλώσσα (Α Γυμνασίου), 5η ενότητα: ΓΝΩΡΙΖΩ ΤΟΝ ΜΑΓΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

Α. Επιπλέον EIΣAΓΩΓIKA KEIMENA:

1. Για την Έλλη Λαμπέτη

Γράφει ο/η Δημήτρης Σέρμπος | Δευτέρα, 09.02.09 23:26

Παρ’ ό,τι λείπει από κοντά μας αρκετά χρόνια, ουδείς την έχει διαγράψει από τη μνήμη του, αφού πρόκειται για ένα από τα πιο πολυσυζητημένα πρόσωπα μιας ολόκληρης εποχής! Ο λόγος για την Έλλη Λαμπέτη, με την οποία και θα καταπιαστούμε στο παρόν αφιέρωμα, παρουσιάζοντάς σας όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για μια από τις σπουδαιότερες ελληνίδες ηθοποιούς που άφησαν το στίγμα τους εντός κι εκτός συνόρων της χώρας μας…

Η Έλλη Λαμπέτη γεννήθηκε την Τρίτη 13 Απρίλιου του 1926 στα Βίλια Αττικής με το όνομα Ελένη Λούκου. Είχε έξι αδέλφια, ενώ ήταν δίδυμη με τον αδελφό της Τάκη.

Όταν η Έλλη ήταν δύο ετών, η οικογένειά της μετακόμισε στην Αθήνα. Το 1941 και ενώ είναι ακόμη μαθήτρια, ένας θείος της ηθοποιός βλέπει κάτι ιδιαίτερο στο κορίτσι και την πείθει να ασχοληθεί κι εκείνη με την υποκριτική. Αποφασίζουν ότι το Λούκου δεν είναι αρκετά θεατρικό και δανείζονται το όνομα Λαμπέτη από το έργο του Βαλαωρίτη «Αστραπόγιαννος».

Το εθνικό θέατρο την απορρίπτει στις εισαγωγικές εξετάσεις για δύο συνεχόμενα χρόνια. Έτσι, πηγαίνει στην δραματική σχόλη της Μαρίκας Κοτοπούλη.

Από τότε ανεβαίνει στο σανίδι σε μικρούς ρόλους δίπλα στον Δημήτρη Χορν που πρωταγωνιστούσε. Το 1942 πρωταγωνιστεί κι εκείνη (για πρώτη φορά) στο «Η Χανέλε πάει στον παράδεισο». Να σημειώσουμε πως λίγο καιρό πριν είχε χάσει τον αδελφό της…

Εγκαταλείπει το θέατρο για έναν έρωτα και, ενώ είναι αποφασισμένη να φύγει μαζί του, εκείνος την προδίδει. Αποφασίζει να επιστρέψει στο θέατρο (το εθνικό) αλλά και η προστάτης της Μαρίκα Κοτοπούλη της έχει γυρίσει την πλάτη. Λίγο αργότερα χάνει και την μητέρα της από αδέσποτη σφαίρα.

Το 1945 γνωρίζει τον Μάριο Πλωρίτη, ενώ ταυτόχρονα ξεκινά η συνεργασία της με τον θίασο του Κώστα Μουσούρη σε έργα ανάλαφρα και αδιάφορα. Η συνεργασία αυτή κράτα από το 1944 μέχρι το 1947. Τότε ξεκινά η συνεργασία της με τον Κάρολο Κουν. Γυάλινος κόσμος, Αντιγόνη του Ανούιγ, Ματωμένος γάμος είναι κάποια από τα έργα που θα παίξουν μαζί.

Το 1949 επιστρέφει στο εθνικό θέατρο στο πλευρό του Δημήτρη Χορν ως συμπρωταγωνίστρια πια και όχι ως απλή κομπάρσος. Η αντιπάθεια που τρέφουν όμως πλέον είναι πασιφανής και διάχυτη.

Και τότε ο έρωτας της χτύπα ξανά την πόρτα! Τον λένε Αλέκο Αλεξανδράκη, είναι δύο χρόνια μικρότερός της και φοιτητής δραματικής σχόλης. Μένουν μαζί δύο χρόνια.

Πληγωμένη πέφτει στην αγκαλιά του Πλωρίτη, που της είχε κάνει πρόταση γάμου ήδη από το 1946. Ο γάμος τους κρατά τρία χρόνια (1950-1953).

Το χειμώνα του 1951 κι αφού έχει περάσει «πλήρη πάρεση» (παράλυση όλης της δεξιάς πλευράς του προσώπου της) δημιουργεί δικό της θίασο με τον Γιώργο Παππά και τον Χορν, που ωστόσο η κόντρα της μαζί του καλά κρατεί.

Το Μάρτιο του 1953 στην πρεμιέρα του «Αγαπούλα» πεθαίνει ο πατέρας της, αλλά τελικά η πρεμιέρα γίνεται κανονικά. Το καλοκαίρι του ‘53 γίνεται και επίσημα ζευγάρι με τον Χορν, στην Αίγυπτο όπου οι δυο τους βρίσκονται για τα γυρίσματα της ταινίας «Κυριακάτικο ξύπνημα».

Γίνονται το αγαπημένο ζευγάρι της πόλης και συγκατοικούν σχεδόν απ την αρχή. Είναι ευτυχισμένοι και ταλαντούχοι, ενώ όλα τους τα έργα να γίνονται τεράστιες επιτυχίες. Ένας έρωτας που χτυπιέται αλύπητα από τη μοίρα! Η Λαμπέτη το 1955 χάνει από καρκίνο την αδελφή της, Κούλα, παθαίνει ξανά πάρεση, κάτι που έχει ως αποτέλεσμα αυτή τη φορά να χάσει το φως της.

Το 1958 πεθαίνει η αδελφή της Ειρήνη, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα που προέρχονται από τις σπατάλες του Χορν. Η δύο εκτρώσεις που κάνει, καθώς εκείνος δεν ήθελε παιδιά, οδηγούν τη σχέση σε αδιέξοδο.
Στο φεστιβάλ των Καννών γνωρίζει τον Φρεντερίκ Ουέηκμαν, ο οποίος γοητεύεται από εκείνην. Επίσημα είναι ακόμη με τον Χορν, ωστόσο η Λαμπέτη περνά το χρόνο της με τον νέο της έρωτα. Τελικώς χωρίζει, αλλά συνεχίζει να παίζει μαζί με τον πρώην σύντροφό της λόγω κάποιων οικονομικών θεμάτων. Το καλοκαίρι του 1959 έρχεται το οριστικό τέλος, με τη Λαμπέτη να φεύγει για Αμερική, όπου εκεί την περιμένει ο Ουέηκμαν.

Τον παντρεύεται άμεσα, ωστόσο αξίζει να σημειώσουμε πως χρόνια μετά έλεγε σε συνεντεύξεις της πως ούτε η ίδια γνώριζε το λόγο.

Ταξιδεύουν πολύ, προσπαθεί να την γοητεύσει με τις γνωριμίες και τον πλούτο, αλλά την Λαμπέτη δεν την αφορούν αυτά. Την καλούν από την FOX, της προτείνουν πολυετές συμβόλαιο, αλλά εκείνη αρνείται και επιστρέφει στην Αθήνα. Τα κακά μαντάτα δεν αργούν να έρθουν, αφού η αδελφή της, Φωτεινή φεύγει χτυπημένη από τον καρκίνο!

Είναι πλέον σίγουρη ότι δεν θα γλιτώσει ούτε η ίδια από την επάρατη νόσο, με την οποία εκείνη την περίοδο παλεύει και κερδίζει τη μάχη για τη ζωή η τελευταία αδελφή της, Αντιγόνη. Η Λαμπέτη γυρίζει κάποιες ταινίες στην Ιταλία, αν και πότε δεν αγάπησε τον κινηματογράφο.

Το 1962 επιστρέφει στην Αθήνα και στο θεατρικό σανίδι που την είχε χάσει για τρία ολόκληρα χρόνια. «Το θαύμα της Αννί Σάλιβαν», «Η Μικρή μας πόλη» και « Το ανοιξιάτικο τραγούδι» είναι τα έργα εκείνης της περιόδου που μόνο επιτυχής δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί. Ωστόσο, κλείνει θριαμβευτικά με την επανάληψη μιας παλιάς της επιτυχίας, το «Πεγκ, καρδούλα μου».

Αυτή την τακτική ακολούθησε σε όλη αυτή την περίοδο της καριέρας της. Πρότεινε πάντα στο κοινό ένα νέο ποιητικό έργο και στη συνέχεια απαντούσε στην αποτυχία με ένα σίγουρο χαρτί, που δεν ήταν άλλη από κάποια παλιά της επιτυχία.

Η αλήθεια είναι ότι προσπάθησε αρκετές φορές να φτάσει το εμπορικό όσο και καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που υπήρχε στο πλευρό του Χορν, αλλά -όπως και εκείνος- δεν τα κατάφερε ποτέ.

«Ξυπόλητοι στο πάρκο» και «Λεωφορείο ο πόθος», είναι κάποιες από τις προσπάθειές της. Η ίδια είχε πει ότι ευχόταν να προλάβει να παίξει την Μπλάνς πριν την επισκεφθεί ο καρκίνος.

Φεύγει ξανά για την Αμερική το 1965, όπου εκεί μένει για αρκετό διάστημα ώσπου λαμβάνει ένα τηλεγράφημα του Χορν να παίξουν ξανά μαζί, επτά χρόνια μετά το χωρισμό τους!

Η σύμπραξη όμως δεν γίνεται πότε. Η Λαμπέτη απογοητεύεται και τελικώς μένει ξανά εκτός θεάτρου για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επιστρέφει το 1967 με το μιούζικαλ «Μις Πέπσυ» και παράλληλα ζει έναν έρωτα με τον Κώστα Καρρά, ο οποίος όμως είναι παντρεμένος, κάτι που η Λαμπέτη δε γνώριζε.

Το 1968 ο καρκίνος που τον περίμενε με φόβο για χρόνια έρχεται και τον πολεμάει με πάθος -έχει χάσει εξαιτίας του 3 αδελφές της. Αφήνει το θέατρο και φεύγει στο εξωτερικό για χημειοθεραπείες. Στη Στοκχόλμη έχει μια σύντομη περιπέτεια με έναν από τους θεράποντες ιατρούς της.

Επιστρέφει στο θέατρο ανεβάζοντας το έργο «Σαράντα Καράτια» στη συμπρωτεύουσα και στην Αθήνα. Στο μεταξύ παρουσιάζει μετάσταση, αλλά δεν διακόπτει τις παραστάσεις της. Υποβάλλεται σε μαστεκτομή και επιστρέφει στο θέατρο.

Το 1970 το όνειρό της για ένα παιδί επιστρέφει. Με φυσικό τρόπο όμως δεν θα μπορούσε να το πραγματοποιήσει αφού ήταν τότε 45 ετών και είχε κάνει τρεις εκτρώσεις.

Κάποιος διαφημιστής συνεργάτης της είχε αποκτήσει ένα εξώγαμο παιδί και αφού η μητέρα του παιδιού δεν μπορούσε να το κρατήσει, η Έλλη του πρότεινε να το το κάνει εκείνη έως ότου τακτοποιηθεί το διαζύγιό του για να μπορέσει να παντρευτεί την νεαρή μητέρα του παιδιού.

Η Λαμπέτη παίρνει πράγματι το κορίτσι στο σπίτι της. Όταν οι φυσικοί γονείς ζητούν πίσω το παιδί τους, αρνείται να το δώσει παρ’ ότι την ίδια εποχή έχει τεράστια οικονομικά προβλήματα, αφού από τότε που απέκτησε την μικρή Ελίζα σταμάτησε το θέατρο για να περνά περισσότερο χρόνο μαζί της.

Το 1974 οι πραγματικοί γονείς διεκδικούν το παιδί τους, αλλά η Λαμπέτη έχει μαζί της τον Τύπο. Δίνει δακρύβρεχτες συνεντεύξεις, ωστόσο τον Μάιο του ‘75 η δικαστική απόφαση δεν την δικαιώνει.

Το 1975 επιστρέφει στο θέατρο που αποτελούσε πλέον το μοναδικό της στήριγμα, αφού βρισκόταν σε διάσταση και με τον Ουέηκμαν. Τελικά, χωρίζουν επίσημα το 1978.

Επανεμφανίζεται τη σεζόν 1975-76 κάνοντας τεράστια επιτυχία με το «Δεσποινίς Μαργαρίτα» καθώς έχει λείψει αφάνταστα στο κοινό της. Ακολουθούν το «Φθινοπωρινή ιστορία» και το «Φιλουμένα μαρτουράνο», ενώ την ίδια περίοδο ο καρκίνος επιστρέφει.

Έντεκα χρόνια μετά, στο νοσοκομείο «Όρος Σινά» της Νέας Υόρκης, στην πρώτη συνάντηση της με τους γιατρούς τους λέει: «Πρώτον δεν κλαίω ποτέ, δεύτερον θα κάνω ότι μου πείτε γιατί αυτό με συμφέρει όσο κι εσάς και τρίτον… το ξέρω ότι σύντομα θα πεθάνω…».

Το 1980 βρίσκεται ξανά στην Αθήνα, όπου σε μια από τις θεραπείες της μια ακτίνα λέιζερ «χτύπησε» τις φωνητικές της χορδές, με αποτέλεσμα αυτές να παραλύσουν και σχεδόν να μην μπορεί να μιλήσει.

Ούτε αυτό όμως ήταν ικανό να την κρατήσει μακριά από το σανίδι! Βρίσκει το έργο «Παιδιά ενός κατώτερου Θεού» και υποδύεται την Σάρα που είναι κωφάλαλη, μαθαίνοντας μάλιστα τέλεια την γλώσσα τον κωφαλάλων. Το κοινό από ένστικτο καταλαβαίνει ότι πρόκειται για το κύκνειο άσμα της και της χαρίζει μια τεράστια επιτυχία.

Τους τελευταίους 18 μήνες της ζωής της τους περνά σε νοσοκομεία της Ελλάδας και της Αμερικής. Φεύγει από τη ζωή στις 3 Σεπτεμβρίου του 1983.
Πηγή: www.tempo.gr

•  το τέλος της Έλλης…

«Σ’ αυτήν την περίοδο που μέρα με τη μέρα έλιωνε, ποτέ δε διαμαρτυρήθηκε, ποτέ δεν παρακάλεσε να την απαλλάξουν από τον πόνο. Έμοιαζε να διπλώνεται προς τα μέσα, σαν ένα λουλούδι που κλείνει τα πέταλά του, για ν’ αποκοπεί γλυκά, μαλακά απ’ όσα αγάπησε… Ώσπου έφτασε να μεταμορφώνεται σ’ ένα φως, ένα απρόσωπο φως, για να μη βρει πια ο θάνατος να πάρει τίποτα άλλο από την ψυχή…»

Από το βιβλίο της Φρίντας Μπιούμπι «Η Τελευταία Παράσταση».

• «Άμα πεθάνω, θέλω στην κηδεία μου να παίζουν την Ενάτη. Κι ένα τριαντάφυλλο. Μόνο ένα τριαντάφυλλο…», Έλλη Λαμπέτη.

• «Όταν πάμε στο θέατρο και αγγίξει την καρδιά μας, τότε το Θέατρο έχει δικαιωθεί πέρα για πέρα. Το Θέατρο είναι μια απλή ανάγκη του ανθρώπου, μια ανάγκη φυγής, όπως το όνειρο. Είναι αυτό που λέει η “Ψεύτρα” του Κοκτώ: “να δημιουργείς έναν φανταστικό κόσμο και να κάνεις τον άλλον να τον πιστεύει”. Όσο για μένα, ανήκω στο θέατρο και χαίρομαι που μπορώ να προσφέρω αυτήν τη φυγή στους ανθρώπους. Γι’ αυτό και νιώθω πολλές φορές ότι γίνομαι κι εγώ ένα πρόσωπο του ονείρου», Έλλη Λαμπέτη.

•  – «Είμαι ηθοποιός των αποχρώσεων…», Έλλη Λαμπέτη.

• «Πόσο ανώφελο, πόσο μάταιο είναι το μίσος… Γιατί μισούνται οι άνθρωποι;», Έλλη Λαμπέτη.

•  Ο Κάρολος Κουν για την Έλλη Λαμπέτη…: «Θυμάμαι πάντα την Έλλη σαν αερικό. Είχε κάτι το απόκοσμο η κίνησή της – ήταν σαν να μετατοπίζει το κενό του αέρα. Ήταν εξαιρετικά θηλυκό πλάσμα που σου έδινε την εντύπωση ότι σπινθηροβολούσε…»

•  Η Τζένη για την Έλλη…: «Είχα πάει κάποτε να δω την Έλλη Λαμπέτη. Έπαιζε το “Λεωφορείον ο Πόθος”. Έλεγε ένα μονόλογο. Και τον έλεγε έξοχα. Προχώραγε στο προσκήνιο, άρχιζε το μονόλογο, γέμιζαν τα μάτια της δάκρυα και ήτανε συγκλονιστική…»

• Η Μελίνα ζήλευε την Έλλη για το ταλέντο της…: «Έπαιζα στο Παρίσι κι αναρωτιόμουνα τι κάνει η Λαμπέτη στην Αθήνα», θα της πει ύστερα από χρόνια.

• Για την Έλλη Λαμπέτη…

 «Ένας ψίθυρος μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη δύναμη από μια βροντερή κραυγή… Μια ματιά μπορεί να έχει πολύ περισσότερο πάθος από δεκάδες “περιπαθείς” λυγμούς… Η ακινησία μπορεί να είναι ασύγκριτα πιο επιβλητική από πάμπολλες “μεγαλόπρεπες” χειρονομίες… Η αληθινή δύναμη, το γνήσιο πάθος, η ουσιαστική επιβολή είναι θέμα και καρπός εσωτερικού παλμού, ψυχικής δόνησης, ηθικού μεγέθους. Και η Έλλη Λαμπέτη, που δίνει την εντύπωση “εύθραυστου”, “ευάλωτου” πλάσματος, η Έλλη Λαμπέτη, που παίζει με ημιτόνια και αποχρώσεις, έχει τόσο άπεφθους παλμούς, βάθος, μέγεθος, ώστε τα ημιτόνιά της παίρνουν διαστάσεις απέραντου σπαραγμού κι οι αποχρώσεις της ακτινοβολούν θαμπωτικό φως. Μάριος Πλωρίτης.

• Η Έλλη αναλαμβάνει να μεταγλωτίσσει επί τόπου όλη την ποίηση του Σαίξπηρ για ένα παιδί τεσσάρων χρονών! Κάποια στιγμή γυρνάει και την βλέπει να κλαίει με αναφιλητά.

– «Γιατί κλαις;», την ρωτάει ξαφνιασμένη.

– «Έτσι όπως το λες πώς να μην κλαίω, μαμά;», απάντησε το κοριτσάκι.

Η Έλλη θα λέει γι’ αυτό αργότερα: «Δε θυμάμαι να πήρα ποτέ στη ζωή μου πιο βροντερό χειροκρότημα».

Μια μέρα την ρωτάει σιγά:

– «Μαμά, πού πάνε οι άνθρωποι όταν πεθάνουν;»

Η Έλλη απαντάει αφηρημένη:

– «Στον ουρανό, Ελίζα.»

– «Μαμά, πόσο ψηλά πετάνε τα πουλιά;»

– «Πολύ ψηλά, Ελίζα.»

– «Πάρα πολύ ψηλά, μαμά;»

– «Ναι, Ελίζα, πάρα πολύ ψηλά.»

– «Και δεν κρυώνουν;»

– «Όχι, Ελίζα, δεν κρυώνουν γιατί ο Θεός τούς έχει βάλει φτερά για να ζεσταίνονται.»

– «Μαμά, ο Θεός βάζει φτερά και στις γριούλες όταν πεθαίνουν;»

«Ήταν το πιο ποιητικό πράμα που άκουσα ποτέ απ’ τα χείλια ενός παιδιού πέντε χρονών».

• Συμμαθήτριά της Έλλης στη Σχολή Κοτοπούλη για εκείνην…: «Ήταν σαν άνοιξη!… Έμπαινε κάθε μέρα γελαστή φορώντας μια μπλε γκαμπαρντίνα και είχε εκείνα τα υπέροχα ξέπλεκα μαλλιά – μ’ ένα λουλούδι πάντα φυτεμένο στις μπούκλες της.»
• Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος για την Έλλη Λαμπέτη…: «Κάθε που την ανταμώνω, πιάνω τα χείλη μου, τη γλώσσα μου να συλλαβίζουν ξανά και ξανά τη λέξη ΜΑΓΕΙΑ. Και δεν είναι η λάμψη που ’ρχεται απ’ τη σκηνή και καθηλώνει. Είναι η λάμψη που βγαίνει απ’ αυτό το ίδιο το αδύνατο κορμί, τα χέρια της, τις χειρονομίες, τα μάτια, τη φωνή, όλα. Είναι η λάμψη μιας αγιοσύνης, που ξέρω πως δεν υπάρχει κι ωστόσο κάνω πως το αγνοώ. Και βρίσκομαι εκεί απέναντί της, άοπλος κι εκμηδενισμένος. Από τι σπάνιο υλικό να ’ναι φτιαγμένη;…», 14.3.1981.
• «Οι παλιές αξίες υπάρχουν, είναι εκεί, Οι παλιές ιστορίες είναι αιώνιες, τα αισθήματα δε μεταβάλλονται. Τι μπορεί ν’ αγγίξει τη μητρότητα, τι είναι μεγαλύτερο απ’ αυτήν ή τον έρωτα, τον θάνατο; Η ανάγκη της επιστροφής στο αίσθημα είναι ακόμη πιο μεγάλη σε μια εποχή διάλυσης. Αλλά αυτή η επιστροφή δεν είναι ήττα. Αντίθετα, γυρίζουμε πιο πλούσιοι. Είναι κέρδος αυτή η επιστροφή», Έλλη Λαμπέτη.
•  Ο Μιχάλης Κακογιάννης για την Έλλη Λαμπέτη…: «Πίστεψα από την αρχή της γνωριμίας μας ότι ήταν προικισμένη με το είδος της ομορφιάς και τη χαρισματική εκείνη ευαισθησία που ο κινηματογραφικός φακός δεν μπορούσε παρά να ερωτευθεί. Η αύρα της έμοιαζε με πλάσματος εύθραυστου και εξαιρετικά σεξουαλικού, που θα μπορούσε να λιποθυμήσει έστω και με ένα άγγιγμα. Κι όντως έτσι ήταν… Τώρα πια όταν τη σκέπτομαι, έχω την εικόνα ενός απαλού πλάσματος. Τη βλέπω να μιλάει σε ορισμένες στάσεις κι εγώ να κοιτάζω τον εκπληκτικό λαιμό της. Και να ρουφάω το φυσικό άρωμά της…».

•  Για την Έλλη Λαμπέτη…: «Μπορούσαν να την ερωτευτούν ακόμα κι οι πέτρες του Αη Γιάννη του Πηλίου…», Λεωνίδας Ντεπιάν.

•  «Η Τέχνη είναι η εξουσία του αισθήματος. Η Πολιτική, η εξουσία της λογικής», Δημήτρης Χορν.

2. Ο Καρολος Κουν και απόψεις του για το Θέατρο

 Ο Κάρολος Κουν έζησε από το 1908 μέχρι το 1987 . Ήταν  ο ιδρυτής του Θεάτρου Τέχνης στην Ελλάδα. Είναι μια εξέχουσα  προσωπικότητα που, εκτός από τα σπουδαία έργα του,  έκφρασε τις απόψεις του για το θέατρο. 

 Τόνισε πως η αφετηρία και η βάση του θεάτρου, όπως για κάθε μορφή τέχνης, είναι η ποίηση και η μαγεία. Αν λείψουν αυτά, δεν υπάρχει θέατρο!

► Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.

► Η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας.

Λοιπόν εγώ συμφωνώ με όλα τα παραπάνω. Την τέχνη χρειάζεται να την σεβόμαστε όλοι, κάνει τον κόσμο πιο όμορφο, πιο αισιόδοξο, πιο γλυκό και πάνω απ’ όλα πιο δημιουργικό. Εσείς τι λέτε; Κάνει κάπου λάθος ο Κάρολος Κουν;

Οι απόψεις του Καρόλου Κουν για το αρχαίο θέατρο αποτυπώνονται στην ομιλία του στη Διεθνή Διάσκεψη Θεάτρου στο Ηρώδειο, στις 4 Ιουλίου 1957.

 Β. Γραμματική και συντακτικό ενότητας: θεωρία και ασκήσεις από το site του Ελληνικού Πολιτισμού του Γ. Παπαθανασίου και από το http://e-didaskalia.blogspot.gr/:

• Οι φωνές, οι συζυγίες και οι τάξεις του ρήματος στα Νέα Ελληνικά
• Το ρήμα και οι διαθέσεις του στα Νέα Ελληνικά
• Μεταβατικά και αμετάβατα ρήματα: κάρτες εκμάθησης αμετάβατων-μεταβατικών ρημάτων
• Ονοματική και ρηματική φράση