Ασκήσεις για αγώνες Γλώσσας και Ορθογραφίας 3

1. λεξιλογικός πίνακας ΠΡΑΤΤΩ
2. Από το βιβλίο της αρχ. ελλην. γλώσσας Β Γυμν.: 1. «Λαμβάνω»:
3. Από το βιβλίο της αρχ. ελλην. γλώσσας Β Γυμν.: 2. «φέρω»:
4. 
5. Από το βιβλίο της αρχ. ελλην. γλώσσας Β Γυμν.: 3. «η φρήν, της φρενός»:
6. 
7. λεξιλογικοί πίνακες από βιβλίο Ν.Ε.Γλ. Γ.
8. ασκήσεις ορθογραφίας
9. 2οι αγώνες Γλ. & Ορθ._Πιερία, 21-2-2012
10. glossomatheia

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ από βιβλία Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (για εξάσκηση για τους Αγώνες Γλώσσας και Ορθογραφίας)

ευφωνικός πολυφωνικός μεγαλόφωνα (ή -ως)

γραμμόφωνο φωνογράφος φωνοληψία φωνολογικός

ὁ/ἡ γηγενής, τὸ γηγενές ὁ γεωπόνος ὁ γεωργός ὁ γεωγράφος ὁ γήλοφος και γεώλοφος (= λοφίσκος) τὸ γήπεδο    (ν.ε.) εγκατάσταση διεξαγωγής αθλητικών συναντήσεων ἡ γεωμετρία ἐπίγειος ἔγγειος μεσόγειος ὑπόγειος

γεωλόγος γεώμηλο [= πατάτα] γεώτρηση γεωτρύπανο γεωδυναμική γεωπολιτικός γηπεδούχος περίγειο απόγειο υδρόγειος ισόγειος υπέργειος απογειώνω προσγειώνω

πόσιμος / ἡ πόσις (-η)/ πιωμένος ποτοποιός ποτοαπαγόρευση το ηδύποτο [= γλυκό αλκοολούχο ποτό]
ζεύω = τοποθετώ ζώα στον ζυγό, για να σύρουν φορτίο / ζέψιμο ζευγάς = ο ζευγίτης ζευγαρώνω ζευγαρωτός ζυγαριά ζύγισμα ζύγιση ζύγι ζυγωματικός ὁ συζυγής = αυτός που είναι συνδεδεμένος με άλλον σε ενιαίο σύνολο σύζευγμα = το αποτέλεσμα της σύζευξης
	ζευγηλάτης = (ν.ε.) ο ζευγολάτης ἡ διάζευξις (-η) ἡ σύζευξις (-η) ἡ συζυγία σύζυγος ὁ ὁμόζυξ (ν.ε. ομόζυγος)		ζυγοστάθμιση διαζύγιο διαζευκτήριο διαζευγμένος συζυγικός

ἐλευθεριάζω ἡ ἐλευθεριότης (ελευθεριότητα) [= (α.ε.) η συμπεριφορά ελεύθερου ανθρώπου, (ν.ε.) η έλλειψη ηθικών φραγμών] ἐλευθέριος =  (ν.ε.) χωρίς περιορισμούς ἐλευθερόστομος [= αυτός που μιλάει ελεύθερα] ἡ ἐλευθεροστομία ἀπελεύθερος ἡ ἀπελευθέρωσις (απελευθέρωση) φιλελεύθερος

ελευθεροτυπία ελευθερόφρων [= 1. αυτός που σκέφτεται ελεύθερα, 2. ο απαλλαγμένος από προκαταλήψεις] φιλελευθεροποιώ φιλελευθερισμός απελευθερώνω

 

πάτριος (αναφέρεται κυρίως σε νόμους, σε παραδόσεις και σε προγονικά έθιμα) πατρικός η πατριά [= η καταγωγή, η οικογένεια] πατρώος [= αυτός που ανήκει στον πατέρα, στον πρόγονο] ο πατριώτης πατριωτικός πατρόθεν [= από τον πατέρα] ο πατρυιός (ν.ε. πατριός)	πατρότητα πατερικός το πατριωτάκι πατριωτικά πατριωτισμός
πατροπαράδοτος πατροφόνος πατροκτόνος ο πατριάρχης [= 1. ο αρχηγός της οικογένειας, 2. ιερατικός τίτλος] πατρωνυμικός ο/η απάτωρ [= ο αγνώστου πατρός] ο προπάτωρ (προπάτορας) ομοπάτριος η Κλεοπάτρα [κύριο όνομα = αυτή που κατάγεται από ένδοξο πατέρα] ο φιλόπατρις η φιλοπατρία άπατρις	πατρώνυμο πατρογονικός πατρολογία πατριδογνωσία πατριδολατρία Πατριαρχείο

 

τὸ κτῆμα / το κτήμα κτητικός ὁ κτήτωρ / κτήτορας = ο κάτοχος, ο ιδρυτής ναού, μονής ή ιδρύματος ἡ κτῆσις / κτήση = η απόκτηση τὸ κτῆνος [= (α.ε.) συνήθως στον πληθ. κτήνη: περιουσία που αποτελείται από ζώα, (ν.ε.) ζώο κτηνώδης	-κτώ / -κτώμαι (μόνο ως β΄ συνθετικό) κτηματίας τα κεκτημένα [= αυτά που έχουν αποκτηθεί / κατοχυρωθεί] κτητορικός κτηνωδία
ἀποκτῶμαι [= (α.ε.) χάνω την περιουσία μου, (ν.ε.) γίνομαι κτήμα κάποιου] ἡ ἀπόκτησις (-η) [= (α.ε.) η απώλεια, (ν.ε.) η απόκτηση] κατακτῶμαι (ν.ε. κατακτώ – κατακτιέμαι) ἡ κατάκτησις / κατάκτηση ἐπίκτητος [= αυτός που έχει αποκτηθεί] ἀκτήμων / ακτήμονας ἡ ἀκτημοσύνη [= η έλλειψη περιουσιακών στοιχείων, η πενία]	αποκτώ απόκτημα [= ό,τι έχει αποκτήσει κάποιος] κτηματαγορά κτηματολόγιο κτηματομεσίτης κοινοκτημοσύνη

ὁ πολίτης ἡ πολιτεία [= (α.ε.) το πολίτευμα, ο τρόπος ζωής των πολιτών, (ν.ε.) το κράτος, η πόλη] ὁ πολιτευτής [= ο πολιτικός] πολιτικός τὰ πολιτικά τὸ πολίτευμα πολιτεύω [= είμαι πολίτης] πολιτεύομαι [= (α.ε.) είμαι ενεργός πολίτης, δρω ως πολίτης, (ν.ε.) θέτω υποψηφιότητα στις εκλογές] ὁ πολιτισμός				η πολιτική πολιτικάντης [= ο πολιτικός που αναδεικνύεται με ευτελή μέσα, δημαγωγία, πελατειακές σχέσεις] πολιτειακός [= αυτός που σχετίζεται με το πολίτευμα] πολιτισμένος πολιτιστικός πολιτισμικός
ἡ ἀκρόπολις (-η) ἡ κωμόπολις (-η) πολιορκῶ ἡ πολιορκία ὁ πολιοῦχος [= ο προστάτης της πόλης] πολιτογραφῶ [= (α.ε.) εγγράφω κάποιον ως πολίτη, (ν.ε.) δίνω υπηκοότητα] ὁ πολιτοφύλαξ (-ακας) [= αυτός που φυλάει τους πολίτες] συμπολιτεύω (ν.ε. συμπολιτεύομαι) ἡ συμπολίτευσις (-η) ὁ συμπολίτης ἀντιπολιτεύομαι [= είμαι πολιτικός αντίπαλος]				πολιτικοποιώ πολιτικοποίηση πολιτικολογώ πολιτοφυλακή [= ένοπλο σώμα πολιτών για τη διατήρηση της τάξης] πολεοδόμος πολεοδομία αντιπολίτευση απολίτιστος απολιτικός
τυραννῶ τυραννία ἡ τυραννίς (-ιδα) τυραννικός				τυραννίσκος [= ο μικρής αξίας τύραννος] τυράννισμα
		τυραννοκτόνος ἡ τυραννοκτονία	ο τυραννόσαυρος [= είδος σαρκοβόρου δεινοσαύρου

	λεξικό τα λόγια [πβ. τό λόγιον = ρητό] λογάς λογιοσύνη [= πνευματική καλλιέργεια] το ρητό [= απόφθεγμα]
	λογομαχέω, λογομαχῶ ἀντιλέγω ἡ ἀντιλογία ἡ ἀντίρρησις (-η) προλέγω ὁ πρόλογος ἡ πρόρρησις (-η) ὁ ἐπίλογος παράλογος ἀνάλογος φιλόλογος πολύλογος [(ν.ε.) πολυλογάς] ἡ πολυλογία ἄρρητος ἀπόρρητος ἡ ἐτυμολογία [< ἔτυμος (= αληθής) + λόγος] ἀμφιλεγόμενος ἡ ἀμφιλογία [= αμφισβήτηση, αντιλογία] ἡ ἀρχαιολογία ἡ μυθολογία			λογοδοτώ [= απολογούμαι] λογοφέρνω [= διαπληκτίζομαι] λογοκρίνω λογάριθμος λογοτέχνης λογοθεραπεία [= θεραπεία διαταραχών του λόγου] λογοπαίγνιο λογικοφανής [= αυτός που φαίνεται λογικός, χωρίς να είναι] λεξικογραφία μονολεκτικός
	ἡ κόσμησις (-η) τό κόσμημα κοσμητικός κόσμιος [= καλά οργανωμένος, ευπρεπής] ἡ κοσμιότης (-τητα) κοσμικός ὁ κοσμήτωρ (-ορας) [= (α.ε.) αρχηγός στρατού, (ν.ε.) ο επικεφαλής μιας πανεπιστημιακής σχολής]	κοσμικότητα κοσμάκης
			διακοσμῶ ἡ κοσμογονία ἡ κοσμογραφία ὁ κοσμοκράτωρ (-τορας) ὁ κοσμοπολίτης ἡ ακοσμία ὁ υπόκοσμος			κοσμοθεωρία κοσμογυρισμένος κοσμοπλημμύρα κοσμοσωτήριος κοσμοϊστορικός κοσμοναύτης κοσμοκαλόγερος κοσμηματοπώλης κοσμηματοθήκη απόκοσμος μαθητόκοσμος φοιτητόκοσμος
τὸ κάλλος ἡ καλλονή τὸ καλλιστεῖον (-εία)			καλοσύνη καλοσυνάτος καλλυντικό
καλοήθης [= (ν.ε.) για νόσο που έχει καλή εξέλιξη, ιάσιμη] ἡ καλοκαγαθία ἡ καλοκαιρία καλλιεπής ἡ καλλιέπεια καλλωπίζω καλλίφωνος ἡ καλλιφωνία καλλιγραφῶ Καλλιρρόη ἡ καλλιγραφία ἡ καλλιτεχνία καλλιεργῶ			καλοδέχομαι καλοθρεμμένος καλολογικός καλομαθαίνω καλοπιάνω καλόπιστος καλοπροαίρετος καλότυχος καλοτάξιδος καλορίζικος καλοπέραση καλλιμάρμαρος

 

ὁ ἀγών (-ώνας) [= (α.ε.) συνέλευση] ἀγώγιμος [= εύκολος στη μεταφορά] ή ἀγωγή [=(ν.ε.) ανατροφή] ἀγωνίζομαι ἡ ἀγωνία [= (ν.ε.) ψυχική αβεβαιότητα] τό ἀγώνισμα ἡ ἀγέλη [= κοπάδι ζώων] ἡ ἀγελάς (-άδα) [= (ν.ε.) το θηλυκό βόδι] ἀγελαῖος τό ἄγημα [= τμήμα στρατού]	αγωγιμότητα αγωγιάτης αγώ(γ)ι
ὁ ἀνταγωνιστής διάγω [= (ν.ε.) διαβιώνω] εἰσάγω εἰσακτέος ἐξάγω κατάγω [=(ν.ε.) επιτυγχάνω] ξεναγώ παράγω συνάγω (ν.ε. συνάζω) [= συγκεντρώνω] ἡ σύναξις (-η) ὁ κυνηγός ὁ μυσταγωγός / μυσταγωγία ὁ λοχαγός ὁ ξεναγός [= αυτός που οδηγεί τους ξένους] ὁ ὁδηγός παιδαγωγός ὑδραγωγός τό ὑδραγωγεῖον (-είο)	συναξάρι το φορτηγό επιβατηγός πλοηγός παρθεναγωγείο οχηματαγωγό [= το πλοίο που μεταφέρει οχήματα] νηπιαγωγός

 

ἡ πειθώ πειστικός τό πεῖσμα [= (α.ε.) επιβεβαίωση (ν.ε.) έντονη επιμονή] ἡ πίστις(-η) πιστός πιστῶ (ν.ε. πιστώνω) ἡ πιστότης (-τητα) [= (ν.ε.) η ακρίβεια στην απόδοση ενός πράγματος] ἡ πίστωσις (-η) ὁ πιστωτής [=(ν.ε.) αυτός που δανείζει χρήματα] πιστωτικός πιθανός ἡ πιθανότης (-τητα) ἡ πεποίθησις (-η)	πειστήριο πειστικότητα πιστευτός πεισμώνω πεισματάρης
πειθαρχῶ ἡ πειθαρχία πειθήνιος [= υπάκουος] πιστοποιῶ πιθανολογῶ ἐμπιστεύω (ν.ε. εμπιστεύομαι) μεταπείθω [= αλλάζω γνώμη σε κάποιον] καταπείθω [= πείθω κάποιον εντελώς] διαπιστεύω ἀξιόπιστος εὔπιστος [= ευκολόπιστος] ἡ ἀπείθεια [= η ανυπακοή] ἀπειθής	πειθαναγκάζω εμπιστοσύνη απείθαρχος διαπιστευτήρια

 

ἡ πρᾶξις(-η) τό πρᾶγμα πραγματεύομαι = (ν.ε.) εξετάζω κάτι σε βάθος πραγματικός ὁ πραγματευτής = έμπορος, εμπορικός αντιπρόσωπος ἡ πραγματεία τα πεπραγμένα το πρακτορείο (ν.ε.) επαγγελματικό γραφείο εξυπηρέτησης ο πράκτορας (ν.ε.) πρόσωπο που φέρνει σε πέρας υποθέσεις άλλων πρακτικός	πραγματικότητα πράγματι πραγμάτωση πραγμάτευση πραματευτής = γυρολόγος πραμάτεια = το εμπόρευμα του πραματευτή
διαπράττω ἡ διάπραξις (-η) εἰσπράττω ἡ εἴσπραξις (-η) συμπράττω ἡ σύμπραξις (-η) ἡ δυσπραγία [= (ν.ε.) έλλειψη άνεσης στο βιοτικό επίπεδο] ἡ ἀπραξία [=η αδράνεια] ἄπρακτος πολυπράγμων πολυπραγμοσύνη εἰσπράκτωρ (εισπράκτορας) ἔμπρακτος διαπραγματεύομαι	πραγματογνώμονας, = πρόσωπο με ειδικές επιστημονικές ή τεχνικές γνώσεις που καλείται να γνωμοδοτήσει για ένα θέμα πραγματοποιώ πραγματοποίηση διαπραγμάτευση κοινοπραξία πραξικόπημα εχθροπραξίες

 

ἀθλῶ (ν.ε.: αθλούμαι) ἡ ἄθλησις (-η) ὁ ἀθλητής ἀθλητικός τὸ ἄθλημα ἄθλιος [= ταλαίπωρος, ελεεινός] ἡ ἀθλιότης (-τητα)	αθλητισμός
ὁ ἀθλοθέτης [= αυτός που ορίζει το βραβείο] ἀθλοφόρος = νικητής, τροπαιούχος / αυτός που δίνει βραβεία. τό πένταθλον (-ο),  τό δέκαθλον (-ο) φίλαθλος τό ἔπαθλον (-ο)	αθλοπαιδιές [= αθλητική ψυχαγωγική δραστηριότητα] αθλητίατρος αθλητικογράφος συναθλητής πρωταθλητής πρωταθλητισμός αντιαθλητικός

 

φερτός φορῶ ἡ φορά [=  (ν.ε.) κατεύθυνση πορεία] τό φέρετρον (-ο) ὁ φορεύς (-έας) τό φορεῖον (-ο) ὁ φόρος τό φόρημα και φόρεμα =(α.ε./ν.ε.) ρούχο ὁ φόρτος – τό φορτίον (-ο) φορτικός [= (ν.ε.) επίμονος, ενοχλητικός]
φερέγγυος φορολογῶ ἐπιφέρω περιφέρω ἀναφέρω ἀνωφερής = ανηφορικός, καταφερής / κατωφερής, πολύφερνος ὁ ἀμφορεύς (-έας) ἡ διαφορά ἡ ἐκφορά ὁ αγγελιαφόρος ἡ λεωφόρος δορυφόρος καρποφόρος θεοφόρος ψηφοφόρος παράφορος μισθοφορικός (< θ. αορ. ἐνεκ-) διηνεκής = αδιάκοπος	φερέφωνο φέρελπις άπελπις φοροδιαφυγή φοροτεχνικός φοροφυγάς διαφορετικός ασθενοφόρο βαθμοφόρος ελπιδοφόρος λαχειοφόρος ανυπόφορος οπλοφορία
ἡ φυγή ὁ φυγάς φυγαδεύω	φευγαλέος φευγάτος
φυγοδικῶ φυγόμαχος φυγομαχῶ φυγοπονώ φυγόπονος ἡ φυγοπονία ἀποφεύγω ἡ ἀποφυγή διαφεύγω ἡ διαφυγή καταφεύγω ἡ καταφυγή τὸ καταφύγιον (-ιο) προσφεύγω ἡ προσφυγή ὁ πρόσφυξ πρόσφυγας ἄφευκτος	φυγόδικος φυγόκεντρος φυγομαχία φυγόποινος αναπόφευκτος φοροφυγάς

 

τελῶ [= κάνω, εκτελώ, πραγματοποιώ] ἡ τέλεσις ἡ τελετή ὁ τελεστής [= μυσταγωγός, (ν.ε.) όρος των μαθηματικών και της φυσικής], τελικός τέλειος ἡ τελειότης (τελειότητα) τελειῶ (τελειώνω) ἡ τελείωσις (τελείωση) τό τελείωμα
τελειωτικός =(ν.ε.) οριστικός τελευταῖος τελεσφορῶ τελεσφόρος ὁ τελετάρχης διατελῶ ἀποτελῶ ἐκτελῶ ἐπιτελῶ συντελῶ συντέλεια ἀποτελειῶ (-αποτελειώνω) ἡ αὐτοτέλεια αυτοτελής ἡ ἐντέλεια [= η τελειότητα] πολυτελής ὑποτελής ἀτελής ἡ ἀτέλεια ἡμιτελής εὐτελής	τελεσίδικος τελεσίγραφο τελειοποίηση τελειόφοιτος εκτέλεση εκτελεστικός ατελέσφορος ιδιοτελής ιεροτελεστία
τὸ σιτάριον (-ι) [= (ν.ε.) σιτάρι] σιτευτός = καλοθρεμμένος σιτεύω = (ν.ε.) γίνομαι τρυφερότερος, ωριμάζω σιτηρός (πληθ. τα σιτηρά) σιτίζω ἡ σίτισις (-η) < σιτίζω ὁ σιτισμός	σταράτος σταρένιος σ(ι)ταρήθρα σίτεμα σιτιστής
τὸ σιτηρέσιον (-ιο) = μισθός στρατιώτη για αγορά τροφής σιτοβολών (-ώνας) = (ν.ε.) περιοχή που παράγει πολύ σιτάρι ἡ σιτοδεία ἄσιτος ἐπισιτίζω ὁ ἐπισιτισμός παράσιτος (ν.ε. το παράσιτο) παρασιτῶ τὸ συσσίτιον (-ο)	σιτάλευρο σιταποθήκη σιταρόσπορος σ(ι)ταρότοπος σιτέμπορος σιτοκαλλιέργεια σιτοπαραγωγός αραβόσιτος οικόσιτος παράσιτο παρασιτισμός παρασιτοκτόνος υποσιτίζω υποσιτίζομαι υπερσιτισμός υποσιτισμός

 

αἰτῶ (αιτούμαι) ἡ αἰτία αἰτιώδης τὸ αίτημα ἡ αἴτησις (αίτηση) ἡ αἰτίασις (αιτίαση) αιτιατική αἰτιατός (αιτιατό) αἰτιῶμαι [= κατηγορώ]	αιτιότητα
αἰτιολογῶ ἡ αἰτιολογία ἀναίτιος ἀναιτιολόγητος ἀπαιτῶ ἡ ἀπαίτησις (-η) ἐπαιτῶ (επαιτεία, επαίτης) παραιτοῦμαι ἡ παραίτησις (-η) συναίτιος ὑπαίτιος [= υπεύθυνος]	αιτιοκρατία αιτιολόγηση πρωταίτιος συνυπαίτιος συνυπαιτιότητα απαιτητός απαιτητικός

 

Ασκήσεις για συνώνυμα και αντώνυμα (προετοιμασία για αγώνες Γλώσσας και Ορθογραφίας 1)

Συνώνυμα ουσιαστικών

1. Για καθένα από τα παρακάτω ουσιαστικά να βρεις ένα ουσιαστικό που να έχει την ίδια ή παραπλήσια σημασία με το πρώτο.

1.        φράχτης: 2.        λήθαργος: 3.        πέψη: 4.        τρένο: 5.        αποβάθρα 6.        ακτή: 7.        υδρόγειος 8.        βουνό 9.        διαίρεση 10.    κέντρο

11.    στεριά: 12.    συζήτηση: 13.    ομοιότητα: 14.    στροφή: 15.    θέμα: 16.    ραβδί: 17.    λιμάνι: 18.    δέρμα: 19.    πρόσθεση: 20.    λάκκος:

2. Για καθένα από το παρακάτω ουσιαστικά να βρεις άλλα δύο ουσιαστικά που να έχουν την ίδια ή παραπλήσια σημασία με το πρώτο.

1. βρύση:
2. τάφος:
3. κατοικία:
4. γεγονός:
5. σύλλογος:
6. σφάλμα:
7. αμοιβή:
8. δάσος:
9. μεταφορικά:
10. αλλαγή:
11. ελάττωση:
12. κάθισμα:
13. δωμάτιο:
14. θόρυβος:
15. συγκέντρωση:

 

Συνώνυμα επιθέτων

1. Για καθένα οπό το παρακάτω επίθετα να βρεις από ένα άλλο επίθετο που να έχει την ίδιο ή παραπλήσια σημασία μ’ αυτό.

1.      Κόκκινος 2.      Σάπιος 3.      Αμέτρητος 4.      αιώνιος: 5.      δίκαιος 6.      ακίνητος: 7.      λιτός 8.      ωραίος: 9.      ξαφνικός: 10.  λιγόλογος:

11.  νόστιμος: 12.  θεαματικός: 13.  λογικός: 14.  άρτιος: 15.  ύπουλος: 16.  τυχαίος: 17.  απερίγραπτος 18.  ορεινός: 19.  αυστηρός: 20.  φλύαρος:

2. Για καθένα από τα παρακάτω επίθετα να βρεις άλλα δύο επίθετα που να έχουν ίδια ή παραπλήσια σημασία μ’ αυτό.

1. χρήσιμος
2. τεμπέλης
3. σπάνιος
4. εύφορος
5. τίμιος
6. αγαπητός
7. ήσυχος
8. επιπόλαιος
9. περήφανος
10. ορμητικός
11. σκοτεινός
12. μεγάλος
13. βλαβερός
14. αγνός
15. αγράμματος
16. φωτεινός
17. άφθονος
18. ατέλειωτος
19. ονομαστός
20. αφελής

 

Συνώνυμα ρημάτων

1. Για καθένα από τα παρακάτω ρήματα να βρεις άλλο ένα ρήμα που να έχει την ίδια ή παραπλήσια σημασία με αυτό.

1.        αγωνίζομαι 2.        βλάπτω 3.        νομίζω 4.        κοροϊδεύω 5.        ευτυχώ 6.        σκέφτομαι 7.        επαινώ 8.        καυχιέμαι 9.        βασανίζω 10.    εργάζομαι

11.    κατορθώνω 12.    φοβάμαι 13.    θαυμάζω 14.    περιορίζω 15.    γυμνάζω 16.    παραπονιέμαι 17.    ζητώ 18.    κλαίω 19.    συμβουλεύω 20.    χτίζω

2. Για καθένα από τα παρακάτω ρήματα να βρεις άλλα δυο ρήματα που να έχουν την ί­δια ή παραπλήσια σημασία.

1.        υπακούω 2.        πoυλώ 3.        στολίζω 4.        πληροφορώ 5.        ελευθερώνω 6.        φρουρώ 7.        εξηγώ

8.        πλένω 9.        συγκινώ 10.    ηρεμώ 11.    ελπίζω 12.    λερώνω 13.    υποφέρω 14.    φωνάζω

3. Επιλογή κατάλληλου συνωνύμου

Από κάθε ομάδα συνωνύμων να διαλέξεις την κατάλληλη λέξη και να την τοποθετήσεις στην αντίστοιχη φράση:

1. σκύβω – γέρνω – λυγίζω: α) πάνω του με συμπάθεια……………….. β) Τα

κλαδιά…………… από το χιόνι γ) Η μητέρα………………………    πλάι του.

2. ατύχημα – περιπέτεια — πάθημα: α) Το σημερινό μου θα μου

γίνει μάθημα……………. β) Ο θείος μου έπαθε ένα………….    γ) Ήταν μια αξέχαστη ………………

3. αμηχανία – δίλημμα – έκπληξη: α) Σου ετοίμασα μία ………………….. β) Βρί­σκομαι σ’ ένα ………………. γ) Οπότε τον βλέπω, αισθάνομαι μια……………….
4. ακεφιά – δυσφορία – μελαγχολία: α) Με έχει κυριέψει μια ……………………. β)

Όταν τρώω πολύ, αισθάνομαι μια…. ………………….             γ) Σήμερα έχω    ……………….

5. αβάσταχτος – ασήκωτος – αφόρητος: α)……………….. πόνος β)

………………… καημός γ)            ……………………βάρος

6. αιώνιος – ακατάλυτος – ατέλειωτος: α)………………… έργο β)……………………………..

αξία γ)…………… ζωή

7. αλύγιστος – ανένδοτος – ατράνταχτος: α) Έχω…………………….. επιχειρήμα­τα β) Δεν πείθεται, είναι  γ) Έχει μια επιμονή……………………………………………………
8. χτίζω – θεμελιώνω – οικοδομώ: α) Το ίδρυμα το ………………………………….. ο πρωθυ­πουργός β) Οι εργάτες ………………………………………………………………..  πολυκατοικία γ) Ο δάσκαλος …………….. τον πολιτισμό

9. θυμώνω – ερεθίζω – λυσσάζω: α)………………………. από το θυμό του, μόλις το άκουσε β) Από τότε και δε μου μιλάει γ) Μην……………………… τον ταύρο.

 

Αντίθετες εκφράσεις

Να βρεις τις αντίθετες εκφράσεις, αλλάζοντας τις κατάλληλες λέξεις (που είναι γραμμένες με αραιό στοιχεία).

1.       Το μ ί σ ο ς  κ α τ ε β ά ζ ε ι τον άν­θρωπο. 2.       «Όποιος βιάζεται σκοντάφτει» (να βρεθεί αντίθετο γνωμικό ή πα­ροιμία) 3.       Όταν χάραξε, ξεκινήσαμε για την εξοχή.   4.       Τα π λ ο ύ τ η καμιά φορά β λ ά φ τ ο υ ν τον άνθρωπο. 5.       Εξαιτίας της πυκνής διάταξης των στρατευμάτων μας χάσαμε τη μάχη. 6.       Η ψηλή οροσειρά μας εμποδίζει να δούμε τις λίμνες. 7.       Η αύξηση των κεφαλαίων οδήγησε το εμπόριο σε μεγάλη ακμή.   8.       Σας εκφράζω την ευχαρίστησή μου για τη διακριτική συμπεριφορά σας. 9.    Το καλοκαίρι οι νύχτες είναι μικρές και οι μέρες μεγά­λες. 10.   Να αγαπάμε τη δικαιοσύ­νη και την αλήθεια. 11.   Η νύχτα παράδωσε τη βασιλεία στη μέρα. 12.   Ο έντεχνος λόγος είναι εύηχος.   13.   Ο αποχωρισμός από τη μητέρα είναι πάντα ανεπιθύ­μητος. 14.   «Ουδέν κακόν αμιγές κ α λ ο ύ» (να αντιστραφεί). 15.   Η βραχυλογία ευχαριστεί, η συντομία είναι προτέρημα. 16.   Η ζωή του ανθρώπου αρχίζει με τη γέννησή του. 17.   Πριν από τη δύση του ηλίου θα τελειώσουμε την πορεία μας.   18.   Το κίνημα επιβλήθηκε αναίμακτα και όλοι το επιδοκίμασαν.

1                                                   τον άνθρωπο. 2……………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Όταν ……………………… ………………….. από την εξοχή. 4…………… καμιά φορά……………………………..        τον άνθρωπο. 5. Εξαιτίας της διάταξης των στρατευμάτων μας ………………. τη μάχη. 6. Η οροσειρά μας ………………………. να δούμε τις λίμνες. 7.  Η ……………………………… των κεφαλαίων οδήγησε το εμπόριο σε μεγάλη ………….. ……. 8. Σας εκφράζω την        …………………………….         για την συμπεριφορά σας. 9. Το……………. οι νύχτες είναι …………………….     και οι μέρες ……………………… 10. Να ………………..την ………………………… και την …………………………….. 11. Η ……………….. παράδωσε τη βασιλεία στη……………………………….. 12.  …………………………………… λόγος είναι ………………….. 13.  …………………………. στη μητέρα είναι πάντα ………………………………….. 14. «Ουδέν …………………………       αμιγές ….. …………………..» 15.………………………………………………………………………………………………. ένα …………………………….. 16.Η ζωή του ανθρώπου …………………………. με το…………… του. 17. Πριν από την …………………………. του ήλιου θα               την πορεία μας. 18.Το κίνημα επιβλήθηκε ………………………… και όλοι το ……………………………..

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΤΩΝΥΜΑ: ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ, ΕΠΙΘΕΤΩΝ, ΡΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΚΛΙΤΩΝ

αντ. ουσ., 1 σελ

αντ. επιθέτων, 1 σελ.

αντ. ρημ., 1 σελ.

αντ. ακλ., 1 σελ.

ΣΥΝΟΧΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ – ΠΩΣ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΕΤΑΙ

Με τον όρο «συνοχή» εννοούμε τη μορφική σύνδεση (εξωτερική) μεταξύ των προτάσεων ή των παραγράφων. Η συνοχή πραγματοποιείται με λέξεις ή φράσεις που «ενώνουν» (διαρθρώνουν) μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα του λόγου: προτάσεις, περιόδους, παραγράφους, ενότητες.

Η συνοχή του κειμένου, δηλαδή η εξωτερική σύνδεση των νοημάτων σε επίπεδο μορφής (προτάσεων, περιόδων, παραγράφων, νοηματικών ενοτήτων) υλοποιείται με διάφορους τρόπους.

Με διαρθρωτικές λέξεις που μπορεί να δηλώνουν αντίθεση, επεξήγηση, χρονική σειρά, προσθήκη, έμφαση, παράδειγμα, επιβεβαίωση, όρο, αίτιο-αποτέλεσμα, συμπέρασμα, τρόπο, σκοπό, σύγκριση/διάζευξη, αναλογία/ομοιότητα, διαίρεση/ταξινόμηση, τοπική σειρά, απαρίθμηση επιχειρημάτων, προτροπή, σύνοψη/συμπέρασμα, διάρθρωση κειμένου.

Η συνοχή επιτυγχάνεται και με τους εξής  τρόπους :

• με έμμεση αναφορά στην προηγούμενη παράγραφο η οποία γίνεται:
  1. με επανάληψη της τελευταίας ιδέας της προηγούμενης περιόδου ή παραγράφου
  2. με επανάληψη της κεντρικής ιδέας της προηγούμενης περιόδου ή παραγράφου
  3. με επανάληψη μιας λέξης ή φράσης της προηγούμενης περιόδου ή παραγράφου
  4. με παράλειψη μιας λέξης ή φράσης της προηγούμενης παραγράφου πχ. Ο καθηγητής μίλησε πολύ αυστηρά στους μαθητές. Προσπάθησε να τους δώσει να καταλάβουν το λάθος τους .
  5. με ερώτηση
• με αντικατάσταση μιας λέξης με αντωνυμία (δεικτική ή αναφορική), με επιρρήματα (πχ. τοπικά, χρονικά, τροπικά) π.χ. Η Μαρία είπε στην Ελένη όλη την αλήθεια. Της εξήγησε ότι… (αντικατάσταση με αντωνυμία).
• με επανάληψη μιας σημαντικής λέξης ή φράσης πχ. Ο καθηγητής μίλησε πολύ αυστηρά στους μαθητές. Προσπάθησε να τους δώσει να καταλάβουν το λάθος του
• με τη χρήση μιας συνώνυμης λέξης ή φράσης Η μάχη τελείωσε γρήγορα. Η συμπλοκή κράτησε μόλις τρεις ώρες.

Τρόποι έναρξης μιας θεματικής περιόδου:

• «Είναι γνωστό ότι…»
• «Δεν υπάρχει αμφιβολία..»
• «Είναι κοινά παραδεκτό..»
• «Είναι γεγονός ότι…»
• «Είναι ευρύτατα διαδεδομένη η άποψη….»
• «Αποτελεί κοινό τόπο ότι ..»
• «Είναι κοινός τόπος…»
• «Κατά κοινή ομολογία…»
• «Υποστηρίζεται συχνά ότι…»
• «Λέγεται συχνά ότι…»

Συνδετικές λέξεις – φράσεις που συνδέουν τη θεματική πρόταση με τις λεπτομέρειες

• «Ειδικότερα…»
• «Πράγματι…»
• «Πιο συγκεκριμένα…»
• «Αναλυτικότερα…»
• «Γι΄ αυτό λοιπόν…»
• «Με άλλα λόγια…»
• «Φυσικά…»
• «Βέβαια…»
• «Αναντίρρητα…»
• «Έτσι..»
• «Οπωσδήποτε…»
• «Αρχικά…»
• «Στην περίπτωση αυτή…»
• «Αυτό ισχύει στο μέτρο που….»
• «Είναι αλήθεια ότι…»
• «Η διαπίστωση αυτή δεν αποτελεί λεκτική υπερβολή»
• «Εκείνο που έχει ιδιαίτερη σημασία…»
• «Με αφετηρία τη θέση αυτή…»
• «Κατά συνέπεια είναι ανάγκη…»
• «Σε μια τέτοια περίπτωση….»
• «Στο πλαίσιο αυτό κατανοούμε…»
• «Με δεδομένα τα παραπάνω δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι…»

Ενδεικτικοί τρόποι έναρξης της περιόδου κατακλείδας

• «Αβίαστα, λοιπόν, συνάγεται το συμπέρασμα…»
• «Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε…»
• «Γίνεται, επομένως, εύκολα αντιληπτό…»
• «Εύκολα, λοιπόν, μπορεί ο καθένας να συμπεράνει…»
• «Από όλα τα παραπάνω γίνεται φανερό…»
• «Εύκολα, λοιπόν, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα…»
• «Συμπερασματικά, έχει καταστεί σαφές…»

Συμπληρωματικά όταν θέλουμε:

1) Να αποδείξουμε τις αιτίες – παράγοντες σε μια παράγραφο, μπορούμε, ενδεικτικά να χρησιμοποιήσουμε τους παρακάτω τρόπους:

• Στη διαμόρφωση (του αρνητικού αυτού παράγοντα) σημαντικότατο ρόλο διαδραματίζει …
• Τα βαθύτερα αίτια (της κοινωνικής αυτής μάστιγας) πρέπει να αναζητηθούν…
• Το φαινόμενο αυτό συνδέεται άμεσα…
• Αυτό που κυρίως ευθύνεται για την έξαρση…
• Το πρόβλημα αυτό ανάγεται σε πολλά και σύνθετα αίτια…
• Θα άξιζε όμως ν’ αναρωτηθεί κανείς σε ποιους λόγους οφείλεται…
• Δεν πρόκειται , ωστόσο, ν’ ανακαλύψουμε τα πραγματικά αίτια του νοσηρού αυτού φαινομένου, αν δεν λάβουμε υπόψη…

2) Να οργανώσουμε παραγράφους, για να καταδείξουμε τη θετική ή αρνητική επίδραση ενός παράγοντα, ενδεικτικά μπορούμε να ξεκινήσουμε με τους παρακάτω τρόπους :

• Όλα αυτά έχουν ως αποτέλεσμα…
• Το ίδιο (θετικά ή αρνητικά) αντανακλά η ύπαρξη του παράγοντα (αυτού) στην
• ατομική και κοινωνική ζωή…
• Ανυπολόγιστες, όμως, είναι οι επιπτώσεις…
• Στις (θετικές ή αρνητικές) επιπτώσεις συγκαταλέγονται…
• Ένα άλλο σύμπτωμα, όχι αμελητέο, είναι και τούτο…

3) Να προτείνουμε τρόπους αντιμετώπισης ενός θετικού ή αρνητικού παράγοντα, μπορούμε να αξιοποιήσουμε τους παρακάτω τρόπους έναρξης :

• Το νοσηρό αυτό φαινόμενο θα αντιμετωπισθεί ριζικά, αν…
• Επιτακτική προβάλλει η ανάγκη της άμεσης δραστηριοποίησης…
• Αποφασιστικής σημασίας κρίνεται η συμβολή…
• Σημαντικός είναι ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει…
• Αμετάθετο χρέος έχουμε …
• Χωρίς όμως την εκδήλωση της ατομικής και συλλογικής προσπάθειας η αντιμετώπιση του προβλήματος καθίσταται δυσχερής…

4) Ενδεικτικές χρηστικές φράσεις που μπορούν να λειτουργήσουν ως αρχή γενικά της παραγράφου, αλλά και ως μετάβαση μεταξύ των παραγράφων (εναρκτικές – μεταβατικές φράσεις) :

• Είναι περιττό να τονιστεί …
• Είναι απαραίτητο να επισημανθεί…
• Ξεχωριστός λόγος, όμως, πρέπει να γίνει…
• Είναι χρήσιμο να τονιστεί επίσης…
• Είναι φανερό ότι…
• Προχωρώντας διαπιστώνουμε ότι…
• Ελάχιστοι θα μπορούσαν να αρνηθούν ότι…
• Πολλοί θα συμφωνούσαν με την άποψη…
• Επεκτείνοντας το συλλογισμό μας, θα λέγαμε…
• Προβάλλει, όμως, στο σημείο αυτό μια βαρυσήμαντη αντίρρηση…

 

 

ΣΤΙΞΗ – Α. Η Γραμματικο-συντακτική λειτουργία της στίξης, Β. Η στίξη ως σχόλιο

ΣΤΙΞΗ

Το κυριότερο όργανο επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων είναι ο λόγος, προφορικός και γραπτός. Στον προφορικό λόγο αποδίδουμε αποτελεσματικά το νόημα αυτών που θέλουμε να πούμε, χρησιμοποιώντας κατά την εκφορά των προτάσεων τον επιτονισμό (κύμανση της φωνής, χρωματισμός, ανύψωση ή κατέβασμα του τόνου) και τις παύσεις, μέσω των οποίων αποδίδονται τα συναισθήματα του ομιλητή, η διάθεσή του, η στάση του, η ψυχολογία του, αλλά και το είδος των προτάσεων που διατυπώνονται – ερωτηματικές, επιφωνηματικές κτλ.. Στο γραπτό λόγο όμως δεν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, δεν μπορούμε δηλαδή να παραστήσουμε αυτό που δείχνει η φωνή μας. Έτσι, στη θέση του επιτονισμού, χρησιμοποιούνται τα σημεία της στίξης, τα οποία είναι ο καθρέφτης του ηχοχρώματος του προφορικού λόγου στο γραπτό. Η στίξη διαδραματίζει επομένως σημαντικό ρόλο στην απόδοση του νοήματος, βοηθά ουσιαστικά στην κατανόηση του κειμένου και συμβάλλει καθοριστικά στην ποιότητα της επικοινωνίας. Δε χρησιμοποιείται αυθαίρετα στο λόγο αλλά υπακούει σε ορισμένους κανόνες, αν και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις προθέσεις του γράφοντος.

Κάποια σημεία στίξης παρουσιάζουν πολυσημία στη λειτουργία τους, δηλαδή ένα σημείο μπορεί να δηλώνει αρκετά διαφορετικά νοήματα ανάλογα με τη χρήση του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολυσημίας είναι το θαυμαστικό. Οι διαφορετικές χρήσεις του θαυμαστικού αντιστοιχούν σε διαφορετικούς τύπους διακύμανσης της φωνής στον προφορικό λόγο.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δηλώσει την επιδοκιμασία του ομιλητή στα λεγόμενα, όπως:
«Η κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης είναι αρκούντως ικανοποιητική!»

Μπορεί όμως και να χρησιμοποιηθεί με τον αντίθετο τρόπο, για να δηλώσει δηλαδή την αποδοκιμασία του προς τα λεγόμενα:
«Η κοινωνική πολιτική της κυβέρνησης είναι πραγματικά απαράδεκτη!»

Τα σημεία της στίξης διακρίνονται ως προς τη λειτουργία τους σε:
Συντακτικά, όταν χρησιμοποιούνται για να χωρίσουν το γραπτό λόγο σε μέρη, σε συντακτικές ενότητες.
Σχολιαστικά, όταν χρησιμοποιούνται για να αποδώσουν στο γραπτό λόγο τις επιτονικές διακυμάνσεις της φωνής του ομιλητή. Όταν τα συναντάμε μ’ αυτό το ρόλο, κάνουμε λόγο για τη «στίξη ως σχόλιο». Ως τέτοια χρησιμοποιούνται κυρίως: το θαυμαστικό, το ερωτηματικό, τα αποσιωπητικά και τα εισαγωγικά αν και ο γράφων μπορεί να χρησιμοποιήσει ως σχόλιο οποιοδήποτε σημείο της στίξης.

Συντακτικά                                                            Σχολιαστικά
τελεία                                                                           θαυμαστικό
άνω τελεία                                                                   ερωτηματικό
διπλή τελεία                                                                αποσιωπητικά
κόμμα                                                                           εισαγωγικά
παύλα
διπλή παύλα
παρενθέσεις
αγκύλες

Α. Η Γραμματικο-συντακτική λειτουργία της στίξης

1. Τελεία (.)
   Χρησιμοποιείται για να δηλώσει:
   – το τέλος περιόδου
   – σύντμηση λέξεων
   – συντομογραφίες
2. Άνω τελεία (·)

Σημειώνεται για να δηλώσει:
– το τέλος ημιπεριόδου
Η ημιπερίοδος έχει μεν νοηματική αυτοτέλεια, όχι όμως και ολοκληρωμένο νόημα. Για να ολοκληρωθεί, είναι απαραίτητο και το τμήμα του λόγου που ακολουθεί.

3. Διπλή τελεία (:)
Χρησιμοποιείται για:
– να εισαγάγει παράθεμα
– να εισαγάγει κατάλογο στοιχείων
– να εισαγάγει γνωμικό, παροιμία κ.τ.λ.
– να συνδέσει προτάσεις από τις οποίες η δεύτερη επεξηγεί την πρώτη ή είναι αποτέλεσμα της πρώτης
– να γίνει διάκριση μεταξύ θέματος και σχολίου σε κείμενα επιγραμματικού χαρακτήρα

4. Κόμμα (,)
Είναι ίσως το συχνότερο σημείο στίξης και χρησιμοποιείται:
– σε ασύνδετο σχήμα
– στην αρχή και το τέλος παρενθετικής πρότασης
– πριν και μετά την κλητική προσφώνηση
– στην παράθεση και την επεξήγηση
– στις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις εκτός από τις ειδικές, τις ενδοιαστικές, τις πλάγιες ερωτηματικές και τις βουλητικές (όταν όμως αυτές χρησιμοποιούνται ως επεξηγήσεις, τότε το κόμμα μπορεί να σημειωθεί)

5. Παύλα (-)
Χρησιμοποιείται για να δηλώσει:
– την εναλλαγή προσώπων στο διάλογο
– το διάστημα μεταξύ δυο ορίων
– την ένωση στοιχείων
– τη διάζευξη

6. Διπλή παύλα (- -)
Χρησιμοποιείται για:
– την οριοθέτηση παρενθετικών σχολίων
Τα σχόλια αυτά είναι επεξηγηματικά ή συμπληρωματικά και θεωρούνται αρκετά χρήσιμα ώστε να συμπεριλαμβάνονται στα γραφόμενα.

7. Παρενθέσεις ( ) και Αγκύλες ([ ] { } < >)
Σημειώνονται για να συμπεριλάβουν:
– παραπομπές
– πηγές παραθεμάτων
– επεξηγηματικά στοιχεία
– σχόλιο που επεξηγεί ή συμπληρώνει αλλά είναι επουσιώδες

Β. Η στίξη ως σχόλιο
1.Θαυμαστικό (!)
Ως σχόλιο χρησιμοποιείται γενικά για να δώσει έμφαση στο συναίσθημα. Ειδικότερα, για να δηλώσει:
– θαυμασμό
– έκπληξη
– ειρωνεία
– απορία
– αμφισβήτηση
– αποφασιστικότητα
– ανησυχία
– για να υπογραμμιστεί η εντύπωση από κάτι απίστευτο αλλά και αμφιβολία, υπερβολή, πάθος, φόβο, πόνο, χαρά, ελπίδα, κ.ά.
Παραδείγματα:
α) θαυμασμός: Εξαιρετική η ερμηνεία του ρόλου!
β) έκπληξη: Κανένας υπεύθυνος δε σκέφτηκε ότι τέτοιες παραγωγικές δραστηριότητες θα προκαλέσουν προβλήματα στο φυσικό περιβάλλον! – Όταν το θαυμαστικό βρίσκεται εντός παρενθέσεων στο εσωτερικό της πρότασης, δηλώνει έκπληξη σε σχέση με ένα από τα στοιχεία του μηνύματος.
Οι αποφάσεις λήφθηκαν δια βοής (!) στο Συνέδριο του κόμματος.
γ) ειρωνεία: Φαίνεται πως κανένας Γερμανός πολίτης δε γνώριζε την ύπαρξη στρατοπέδων συγκέντρωσης !
Σπουδαίος πολιτικός !!!
δ) απορία: Τι παράξενη συμπεριφορά!
ε) αμφισβήτηση: Πιστεύεις κι εσύ τέτοια πράγματα!
στ) αποφασιστικότητα: Θέλω γράμματα! Αποκρίθηκε ο μικρός αυθόρμητα, μηχανικά, χωρίς να σκεφτεί τι έλεγε με το ίδιο πάντα αφαιρεμένο και παράξενο ύφος*.
ζ) ανησυχία: Από την εκπομπή ρύπων όμως, κινδυνεύουν και οι υπαίθριες αρχαιότητες!
η) για να υπογραμμιστεί η εντύπωση από κάτι απίστευτο : Και όμως, ο πολίτης συχνά, εκλαμβάνει ως αληθινό το ψευδές, όταν αυτό προβάλλεται ως τέτοιο από τα ΜΜΕ!

Με την απλή συντακτική του χρήση το θαυμαστικό σημειώνεται:
– ύστερα από επιφωνήματα ή επιφωνηματικές φράσεις
– σε προστακτικές

2. Ερωτηματικό (;)
Ως σχόλιο, μπορεί να δηλώνει:
– προβληματισμό
– προτροπή
– ειρωνεία
– αμφισβήτηση της αξιοπιστίας μιας θέσης
– αμφιβολία
– διατύπωση ρητορικής ερώτησης (ερώτησης δηλαδή της οποίας η απάντηση είναι αυτονόητη)
– πρόθεση του γράφοντος να αφυπνίσει τον αναγνώστη
αλλά και για να δείξει απειλή, να προκαλέσει το ενδιαφέρον, να δώσει παραστατικότητα.
Παραδείγματα:
α) προβληματισμό: Γιατί άραγε επιλέχτηκε μια εικόνα ως αφόρμηση και όχι ένα κείμενο;
β) προτροπή: Δεν πρέπει οι νέοι να συμμετέχουν ενεργητικά στις κοινωνικές διαδικασίες;
γ) ειρωνεία: Τέτοια ανασφάλεια νιώθουμε πια ως εθνικό σύνολο;
δ) αμφισβήτηση της αξιοπιστίας μιας θέσης: Είναι παιχνίδι η ζωή;
ε) αμφιβολία: Ο κατάλληλος(;) άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. – Όταν το ερωτηματικό βρίσκεται εντός παρενθέσεων στο εσωτερικό της πρότασης, δηλώνει αμφιβολία / αμφισβήτηση σε σχέση με ένα από τα στοιχεία του μηνύματος.

στ) διατύπωση ρητορικής ερώτησης: Δεν έχει πια αποδείξει η ζωή πώς η τεχνολογία έχει το πρόσωπο του Ιανού;
ζ) πρόθεση του γράφοντος να αφυπνίσει τον αναγνώστη: Δεν είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε ότι η βλάβη στο φυσικό περιβάλλον είναι παράλληλα και ηθική βλάβη;

3. Αποσιωπητικά (…)
Ως σχόλιο ο γράφων τα χρησιμοποιεί για να δηλώσει:
– κάποιο υπονοούμενο το οποίο πρέπει να συμπεράνει ο αναγνώστης
– στιγμιαία παύση της ανάγνωσης πριν από ένα στοιχείο του μηνύματος στο οποίο πρέπει ο αναγνώστης να εστιάσει την προσοχή του
– συγκίνηση
– ντροπή
– δισταγμό
– απειλή
– προβληματισμό
Παραδείγματα:
α) κάποιο υπονοούμενο το οποίο πρέπει να συμπεράνει ο αναγνώστης: Παρά τα όσα είχαν ανακοινωθεί, ο υπουργός δεν παραβρέθηκε στη συνάντηση των συνδικαλιστών…
β) στιγμιαία παύση της ανάγνωσης πριν από ένα στοιχείο του μηνύματος στο οποίο πρέπει ο αναγνώστης να εστιάσει την προσοχή του: Γλώσσα είναι… ολόκληρος ο λαός σύμφωνα με τους Φλαμανδούς.
γ) συγκίνηση: Μέσα στην πικρή μοναξιά της φυλακής, έφερε ξάφνου στο μυαλό του τους πολιτικούς κρατούμενους άλλων εποχών… κι ένιωσε παράξενα συντροφευμένος για λίγο.
δ) ντροπή: Στην εποχή της κατανάλωσης, το μέτρο, κύρια φιλοσοφική αρχή των αρχαίων Ελλήνων, μας είναι πια ολωσδιόλου ξένο… τι να πει πια κανείς;
ε) δισταγμό: Η ατομική αντίσταση… ναι, να ηρωοποιείται, αλλά όχι να ιεροποιείται.
στ) απειλή: Λύματα, φυτοφάρμακα, σκουπίδια… ο πολιτισμός μας πολιορκείται ασφυκτικά από τα ίδια του τα απορρίμματα.
ζ) προβληματισμό: Ο ντόπιος τουρίστας αντιμετωπίζεται από την τουριστική βιομηχανία ρατσιστικά…

4. Εισαγωγικά (« »)
Ως σχόλιο, χρησιμοποιούνται δηλώνοντας:
– αποστασιοποίηση του γράφοντος από τα γραφόμενα
– μεταφορική χρήση μιας λέξης του κειμένου
– έμφαση
– αμφισβήτηση
– ειρωνεία
Παραδείγματα:
α) αποστασιοποίηση του γράφοντος από τα γραφόμενα, απαξίωση μιας έννοιας: Περιορισμένα «κέρδη» άφησε στο λαό μας η μεταναστευτική πολιτική που ακολούθησε ως τώρα.
β) μεταφορική χρήση μιας λέξης του κειμένου: Γερή «γροθιά» δέχτηκε ο αθλητισμός προχθές την Κυριακή από τη δράση ταραχοποιών στοιχείων στα γήπεδα.
γ) έμφαση: Αρχίζω την κάθε μέρα μου προφέροντας τη λέξη «Ελευθερία».
δ) αμφισβήτηση: Έτσι, οι ντόπιοι πληθυσμοί σ’ αυτές τις χώρες του πλανήτη, έπεσαν θύματα της απληστίας των «πολιτισμένων» λευκών.
ε) ειρωνεία : Ο υπεύθυνος έφτασε στο χώρο με τη «συντροφιά» αστυνομικών δυνάμεων.

■ Νεοελληνική Γραμματική, Αναπροσαρμογή της Μικρής Νεοελληνικής Γραμματικής του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 2006
■ Νεοελληνική Γλώσσα, Γ΄ Γυμνασίου, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ΟΕΔΒ, Έκδοση Α΄, Αθήνα 2006
■ Έκφραση Έκθεση, Ενιαίου Λυκείου, τεύχος Β΄, ΟΕΔΒ, Έκδοση Γ΄, Αθήνα 2004
■ Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Δομολειτουργική – Επικοινωνιακή, Χρ. Κλαίρης – Γ. Μπαμπινιώτης, γ΄ έκδοση, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2005
■ Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Γ. Μπαμπινιώτης, Κέντρο Λεξικολογίας, Αθήνα 1998
■ Εισαγωγή στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και Στοιχεία Δημοσιογραφίας, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου, ΥΑΠ Μέσης Εκπαίδευσης, Λευκωσία 2002

Πηγή : http://www.schools.ac.cy/

Κριτήριο αξιολόγησης: Οικογένεια, γάμος, μητρότητα

http://alexgger.blogspot.gr/2014/03/blog-post_24.html

«Οι επιδράσεις της τηλεόρασης στα παιδιά»: Κριτήριο αξιολόγησης

Οι επιδράσεις της τηλεόρασης στα παιδιά. Ό,τι βλέπουν, νιώθουν.

Τα παιδιά που εκτίθενται σε βίαιες τηλεοπτικές σκηνές ή σε άγρια ηλεκτρονικά παιχνίδια κινδυνεύουν να εκδηλώσουν επιθετικότητα ή φοβίες.

Άλλη μία έρευνα, αυτή τη φορά από το Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, που αφορά τη μεγάλη επιρροή της τηλεόρασης και του Ίντερνετ στις παιδικές ψυχές, έρχεται να προστεθεί σε ένα μεγάλο αριθμό μελετών που προειδοποιούν και συνιστούν στους γονείς να προφυλάσσουν τους μικρούς τηλεθεατές από τις βίαιες σκηνές της μικρής οθόνης, αλλά και από τα παιχνίδια στο Ίντερνετ που μπορεί να γίνουν πολύ επικίνδυνα.

Η έρευνα, που δημοσιεύεται στους «Times», διαπιστώνει ότι τόσο η «παθητική τηλεθέαση» (τηλεόραση) βίαιου περιεχομένου όσο και η «αμφίδρομη» (βιντεοπαιχνίδια) επηρεάζει σημαντικά τα συναισθήματα των παιδιών και αυξάνει την πιθανότητα να αναπτύξουν επιθετικότητα. Συνιστά στους γονείς να αντιμετωπίζουν τα μίντια με την ίδια προσοχή που προφυλάσσουν τα παιδιά τους από τα φάρμακα ή τα απορρυπαντικά που βρίσκονται μέσα στο σπίτι. Οι συγγραφείς της μελέτης υποστηρίζουν ότι οι γονείς που αφήνουν τα παιδιά τους εκτεθειμένα σε υπερβολική βία ή σε σεξουαλικού περιεχομένου εικόνες διαπράττουν ένα είδος «συναισθηματικής κακοποίησης».

Ο επικεφαλής της μελέτης, καθηγητής Κέβιν Μπράουν, δήλωσε ότι τα συμπεράσματα της έρευνας καθιστούν αναγκαία την παρέμβαση της πολιτείας. Μίλησε ακόμη και για τη βοήθεια-καθοδήγηση που πρέπει να δίνεται στους γονείς ώστε να προστατεύσουν τα παιδιά τους, αλλά και το καθοριστικό ρόλο που μπορεί να «παίξει» το σχολείο σε αυτή την προσπάθεια.

Η ταινία του Όλιβερ Στόουν με τον τίτλο «Natural Born Killers» (Γεννημένοι δολοφόνοι), αλλά και το ηλεκτρονικό παιχνίδι «Manhunt» (ανθρωποκυνηγητό) που δίνει περισσότερους πόντους στους παίκτες όταν σκοτώνουν με τον πιο φρικτό τρόπο, κέρδισαν αμέσως πολλούς οπαδούς στη Βρετανία, αλλά συνδέθηκαν και με αρκετούς φόνους τους οποίους διέπραξαν έφηβοι.

Το ηλεκτρονικό παιχνίδι αποσύρθηκε πέρυσι από την αγορά, καθώς κατηγορήθηκε ότι ήταν η αφορμή για τη δολοφονία ενός 14χρονου από έναν φίλο του. Σύμφωνα με το δημοσίευμα των «Times» ένας έφηβος ομολόγησε ότι αφού είδε περίπου εκατό φορές την ταινία «Queen of the Damned» (Βασίλισσα των καταραμένων), σκότωσε τον καλύτερό του φίλο, ενώ ανέφερε ότι η πρωταγωνίστρια του έργου -που ήταν βρικόλακας- του είπε να τον σκοτώσει…

«Μερικά παιδιά επηρεάζονται πιο εύκολα και είναι πιο ευάλωτα από άλλα», εξηγεί μεταξύ άλλων ο επικεφαλής της έρευνας, προσθέτοντας ότι τα αγόρια φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο. «Η βία που προβάλλεται από τα μίντια απλά προσθέτει στο πρόβλημα και τους δίνει ιδέες για το πώς να εκδηλώσουν το θυμό τους». Ακόμη, σύμφωνα με τα πορίσματα της έρευνας η οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον είναι οι παράγοντες με τον οποίο μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που ανταποκρίνεται το παιδί στην τηλεοπτική ή στην ηλεκτρονική βία.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ – 21/02/2005

ΘΕΜΑΤΑ – ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να γίνει σχεδιαγραμματική απόδοση του κειμένου.
2. Να συνταχθεί περίληψη εκατό (100) περίπου λέξεων.
3. Να μετατραπούν σε παθητικά τα ενεργητικά ρήματα της δεύτερης παραγράφου. («Η έρευνα, που δημοσιεύεται… είδος «συναισθηματικής κακοποίησης».»)
4. «…η οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον είναι οι παράγοντες με τον οποίο μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που ανταποκρίνεται το παιδί στην τηλεοπτική ή στην ηλεκτρονική βία.» Πώς αντιλαμβάνεστε το περιεχόμενο της συγκεκριμένης φράσης; Αναπτύξτε τις σκέψεις σας σε δύο παραγράφους, μία για την οικογένεια και μία για το κοινωνικό περιβάλλον.

 

Τα χαρακτηριστικά των Νεοελλήνων

Η Ελλάδα στον κόσμο

Αρνητικές ποιότητες των Νεοελλήνων

– Οι πολίτες στην Ελλάδα δεν αντιλαμβάνονται πάντοτε τη διασύνδεση ανάμεσα στην υγιή ανάπτυξη του κράτους και τη δική τους ευημερία.

– Οι Νεοέλληνες παραμένουν απείθαρχοι απέναντι στους νόμους, καθώς γνωρίζουν πως τις περισσότερες φορές οι πολιτικοί θα υποχωρήσουν μπροστά στο ενδεχόμενο της λαϊκής δυσαρέσκειας και θα αλλάξουν όποιον νόμο δεν ευχαριστεί τους πολίτες.

– Οι Νεοέλληνες έχουν υιοθετήσει τη λογική της ήσσονος προσπάθειας και του κακώς εννοούμενου δημοσιοϋπαλληλικού τρόπου αντίληψης, αναζητώντας μια θέση εργασίας στον δημόσιο τομέα, που θα τους παρέχει υψηλή αμοιβή, χωρίς να απαιτείται από αυτούς ιδιαίτερος κόπος και πολύωρη απασχόληση (λογική που έχει οδηγήσει στη δημιουργία ενός παντελώς αναποτελεσματικού κρατικού μηχανισμού με πλήθος δημοσίων υπαλλήλων που αναζητούν τρόπους να εργαστούν όσο γίνεται λιγότερο).

– Οι Νεοέλληνες, σε μεγάλο ποσοστό, θεωρούν πως η «καλοπέραση» και ο πολυτελής ράθυμος βίος αποτελούν υπέρτατες αξίες.

– Πολλοί Νεοέλληνες τείνουν να αποθεώνουν πάρα πολλά στοιχεία ξένων από τον λεγόμενο δυτικό πολιτισμό και συχνά καταφεύγουν σ’ έναν άγονο μιμητισμό τους.

– Κύριο χαρακτηριστικό των Νεοελλήνων που γίνεται ολοένα και πιο αισθητό είναι η τάση τους να ενδίδουν στον λαϊκισμό των πολιτικών και να στηρίζουν με την ψήφο τους εκείνο το κόμμα που τους υπόσχεται τα περισσότερα.

– Οι Νεοέλληνες έχουν αφεθεί σ’ έναν τρόπο ζωής στον οποίο κυριαρχεί η ευκολία κι έχουν απομακρυνθεί από τις επιλογές εκείνες που οδηγούν στην πνευματική και ψυχική τους καλλιέργεια.

– Οι Νεοέλληνες έχουν αποκτήσει μια ιδιαιτέρως κακή νοοτροπία φθόνου.

– Οι Νεοέλληνες εντυπωσιάζονται από το υψηλό βιοτικό επίπεδο άλλων κρατών και επιθυμούν να έχουν ανάλογα προνόμια, χωρίς όμως να αναλογίζονται τον τρόπο ζωής ή το υψηλό κόστος ζωής εκεί.

– Οι Έλληνες ταλανίζονται διαχρονικά από τη διχόνοια που τους αποτρέπει από το να συσπειρωθούν και να διεκδικήσουν όλοι μαζί από κοινού τις αναγκαίες λύσεις για τα σημαντικά προβλήματα του τόπου.

Θετικές ποιότητες των Νεοελλήνων

– Οι Νεοέλληνες, όπως αυτό αποδεικνύεται από τις συνεχείς διακρίσεις όσων σταδιοδρομούν σε χώρες του εξωτερικού, έχουν και τη δυνατότητα και τη θέληση να εργαστούν σκληρά και να επιτύχουν σημαντικά πράγματα, αρκεί να τους δοθεί η ευκαιρία να δράσουν σ’ ένα οργανωμένο περιβάλλον.

– Οι πολίτες στην Ελλάδα διατηρούν ακόμη, και παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά, αυξημένο το αίσθημα του ανθρωπισμού και της φιλανθρωπίας.

– Οι πολίτες στην Ελλάδα, υπό την επίδραση πιθανώς του κλίματος, είναι άνθρωποι πρόσχαροι και κοινωνικοί· δίνουν ιδιαίτερη αξία στην έννοια της φιλίας και γνωρίζουν πώς να απολαμβάνουν την ομορφιά του ελληνικού χώρου.

– Οι πολίτες στην Ελλάδα είναι δημιουργικοί κι εφευρετικοί.

– Οι πολίτες στην Ελλάδα αγαπούν βαθιά την ελευθερία τους, όπως και τη δημοκρατία.

– Οι Έλληνες σέβονται και ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό τις αρχές του χριστιανισμού.

Σύντμηση – διασκευή από το ιστολόγιο του Κ. Μάντη, latistor.blogspot.com

 

 

 

 

 

Είδη κειμένων,Επιχειρηματολογία, Επιχειρηματολογικά κείμενα, «Ελέγχω το γραπτό μου»

Εισαγωγή στην επιχειρηματολογία

Στο σχολείο καλούμαστε συχνά να γράψουμε κείμενα. Είναι μια επίπονη εργασία, διότι μπορεί να μην έχουμε έμπνευση εκείνη τη στιγμή, να υπάρχει φασαρία στην αίθουσα ή στις άλλες τάξεις, να έχουμε… μαλώσει με την ορθογραφία κ.τ.λ. Επιπλέον, αν και στο τέλος πρέπει να ελέγξουμε το γραπτό μας (όλο και κάτι μπορεί να ξέφυγε!), ίσως νιώθουμε κουρασμένοι ή βαριόμαστε…

Τα πράγματα δυσκολεύουν όταν όλα αυτά πρέπει να τα κάνουμε προφορικά: Οι «προφορικές εκθέσεις» χρειάζονται διπλάσιο κόπο και αυτοσυγκέντρωση!
● Τότε, ίσως, νοσταλγούμε το χαρτί που μας δίνει το χρόνο να σκεφτούμε, να σβήσουμε, να διορθώσουμε…
● Ίσως υποσχόμαστε στον εαυτό μας ότι την επόμενη φορά που θα γράψουμε κάτι θα το ελέγξουμε, ώστε να αποφύγουμε τα λάθη που κάναμε μιλώντας.

Ευτυχώς είστε ασφαλείς: οι «πρώτες βοήθειες» βρίσκονται μπροστά σας! Ναι, εμείς, οι δάσκαλοί σας, γνωρίζουμε τις δυσκολίες και τα λάθη που μπορεί να κάνετε. Είμαστε εκεί για να βοηθήσουμε.

Το ξέρετε άλλωστε καλά: είναι υπέροχο να
καταφέρνεις κάτι που σε δυσκόλευε! Νιώθουμε
τόσο περήφανοι όποτε γινόμαστε καλύτεροι!

Τα κείμενα τα χωρίζουμε σε διάφορες κατηγορίες. Έτσι τα μελετούμε καλύτερα και εξασκούμαστε αποτελεσματικά. (Εννοείται ότι ανάλογα με το θέμα μπορούμε να παραλείψουμε κάποια ή να προσθέσουμε άλλα…)

Επιχειρηματολογία

Αν και εκφράζουμε συχνά τη γνώμη μας (θετική ή αρνητική) για κάποιο θέμα, δεν το κάνουμε πάντοτε με τον σωστό τρόπο. Πολλές φορές προσπαθούμε να πείσουμε τους άλλους για την άποψή μας χωρίς να έχουμε ένα απαραίτητο «εφόδιο»: επιχειρήματα!

Οι συνομιλητές μας θα πειστούν για την ορθότητα της γνώμης μας μόνο αν χρησιμοποιήσουμε τα κατάλληλα επιχειρήματα, αν δηλαδή έχουμε κάθε φορά τη σωστή επιχειρηματολογία. Διαφορετικά ο καθένας λέει τα δικά του και η συζήτηση ναυαγεί…

Για να πείσω κάποιον ότι έχω δίκιο και ότι η άποψή μου είναι σωστή:

 1  Αρχικά αναφέρω ποια είναι η άποψή μου, λέω ποια είναι η θέση μου πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα.
Χρησιμοποιώ φράσεις όπως: Η άποψή μου είναι… Η γνώμη μου είναι… Πιστεύω ότι… Νομίζω ότι… Θεωρώ πως… κ.ά.

 2  Στη συνέχεια αναλύω ένα ένα τα επιχειρήματά μου, δηλ. τις προτάσεις που στηρίζουν λογικά τις απόψεις μου.
Παρουσιάζω τους συλλογισμούς μου, φροντίζοντας κάθε φορά να τους δικαιολογώ με τις κατάλληλες αιτιολογικές προτάσεις (γιατί, επειδή, αφού…).

 3  Ταυτόχρονα χρησιμοποιώ και φράσεις που δηλώνουν τα συναισθήματά μου ή φράσεις με τις οποίες προσπαθώ να προκαλέσω κάποια ανάλογα συναισθήματα σε αυτόν που με ακούει ή με διαβάζει.
Παραδείγματα: Είναι κρίμα να… Είναι άσχημο… Είναι ευχάριστο… Είναι σπουδαίο… Είναι ασήμαντο… Δε συμφωνείτε ότι…;

 4  Για να δηλώσω ότι αυτό που πιστεύω έχει καθολική και διαρκή ισχύ στηρίζομαι στην οριστική του ενεστώτα.

 5  Τέλος, καταλήγω σ’ ένα αιτιολογημένο και λογικό συμπέρασμα με τη βοήθεια λέξεων και φράσεων όπως: Γι’ αυτό… Έτσι… Κατά συνέπεια… Επομένως…

Παραγωγή γραπτού λόγου

 Επιχειρηματολογικά κείμενα

Επιχειρηματολογικά λέγονται τα κείμενα στα οποία παρουσιάζουμε την άποψή μας, τη γνώμη μας (θετική ή αρνητική) για κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα και επιδιώκουμε να πείσουμε τον αναγνώστη για την ορθότητα της άποψής μας με λογικά επιχειρήματα.

https://www.slideshare.net/lambrinimagaliou/slideshelf>Εδώ μπορείτε να δείτε μια προβολή παρουσίασης που δείχνει με εύληπτο τρόπο ό,τι χρειάζεται να ξέρετε για το συγκεκριμένο είδος ανάπτυξης γραπτού λόγου!

Η άποψη

Αρχικά αναφέρουμε ποιο είναι το θέμα που μας απασχολεί και παρουσιάζουμε την άποψή μας, τη θέση μας πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα χρησιμοποιώντας φράσεις όπως: Πιστεύω πως/ότι … Νομίζω πως/ότι … Θεωρώ πως/ότι … Η άποψή μου είναι πως/ότι… Η γνώμη μου είναι πως/ότι … Έχω την άποψη πως/ότι … Έχω τη γνώμη πως/ότι … / Κατά τη γνώμη μου … Μου φαίνεται πως/ότι …

 Επιχειρήματα

Στη συνέχεια παραθέτουμε ένα ένα τα επιχειρήματά μας, παρουσιάζουμε δηλαδή τους συλλογισμούς μας με τους οποίους θα υποστηρίξουμε την άποψή μας. Για να παρουσιάσουμε ολοκληρωμένα τους συλλογισμούς μας φροντίζουμε κάθε φορά να τους αιτιολογούμε με τις κατάλληλες αιτιολογικές προτάσεις (γιατί, αφού, επειδή, διότι, καθώς…)

Στο ίδιο πλαίσιο χρησιμοποιούμε παράλληλα και φράσεις που δηλώνουν τα συναισθήματά μας ή με τις οποίες προσπαθούμε να προκαλέσουμε κάποια ανάλογα με τα δικά μας συναισθήματα στον αναγνώστη.

 Συμπέρασμα

Καταλήγουμε σε ένα αιτιολογημένο και λογικό συμπέρασμα.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε φράσεις όπως: Επομένως… Άρα… Συμπεραίνουμε ότι … Καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως … Συμπερασματικά προκύπτει ότι … Γι’ αυτό … Έτσι …

Απλός χάρτης επιχειρημάτων

Ένας απλός χάρτης επιχειρημάτων περιλαμβάνει τη βασική ιδέα, θέση, συμπέρασμα ή ισχυρισμό και επιμέρους απόψεις, επιχειρήματα υπέρ και κατά ή ενδείξεις και αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία οργανώνονται στη βάση λογικών ή προφανών σχέσεων μεταξύ τους και έτσι σχηματίζουν προφανείς δομές, συνήθως υπό μορφή δεντροδιαγράμματος.

Ο χάρτης επιχειρημάτων μπορεί να παρουσιάσει την επιχειρηματολογία για μια δεδομένη θέση με τρόπο ξεκάθαρο, αναμφίβολο και αναμφισβήτητο με διάταξη και ιεράρχηση των επιχειρημάτων.

Το διάγραμμα που παράγεται μπορεί να αξιοποιηθεί ως βάση για κριτική και αναστοχασμό.

Κριτική σκέψη

Η ανάπτυξη επιχειρηματολογίας για μια δεδομένη θέση απαιτεί την εφαρμογή πολλών δεξιοτήτων κριτικής σκέψης. Έτσι, η ικανότητα ανάπτυξης επιχειρημάτων μπορεί να θεωρηθεί ως ένα βασικό συστατικό στοιχείο της κριτικής σκέψης (van Gelder, 2001). Η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης είναι ένας από τους πιο κεντρικούς στόχους της εκπαίδευσης και ένα από τα πιο αξιόλογα αποτελέσματα που μπορεί να έχει (van  Gelder, 2001).

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ – ΑΣΚΗΣΗ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ

Εντάσσεται ως μορφή οργανωμένου λόγου στο πλαίσιο του επικοινωνιακού είδους, όπως για παράδειγμα η σύνταξη μιας επιστολής/ γραπτής εισήγησης κ.τ.λ.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Σε αυτή την περίπτωση ο μαθητής δεν καλείται απλώς να παραθέσει τις απόψεις του για ένα θέμα αλλά να ασκήσει κριτική σε μία θεωρία, να καταρρίψει μία άποψη και ανασκευάσει τα επιχειρήματα της αντίθετης πλευράς με δικά του αντεπιχειρήματα.

Π.χ. «Σε μια συνεδρίαση της Ευρωβουλής των Εφήβων αναλαμβάνετε να αντικρούσετε τα επιχειρήματα συνομήλικου Βρετανού, ο οποίος είναι υπέρμαχος της παραμονής των μαρμάρων του Παρθενώνα στη χώρα του».

Δομή – διαρθρωτικές λέξεις/ φράσεις

ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Αξιότιμοι σύνεδροι
Αγαπητοί συμμαθητές
Ακούσαμε με ενδιαφέρον την άποψη του βρετανού συμμαθητή μας που υποστηρίζει….(θέση)…, άποψη που επικυρώνει την πάγια θέση της χώρας του απέναντι σε αυτό το ευαίσθητο εθνικό θέμα για τη δική μου χώρα και τους συμπατριώτες μου. Έτσι δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό και να μην αντικρούσω αυτές τις απόψεις που διαιωνίζουν μια αδικία και στερούν από τον ελληνικό λαό το δικαίωμα στη μνήμη και την ιστορία που αυτά τα μνημεία αντιπροσωπεύουν γι’ αυτόν.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ

1. Αντίθετες απόψεις
   – Ο ίδιος υποστηρίζει ότι…
   – Επίσης ισχυρίζεται …
   – Είναι της άποψης ότι…
   – Προβάλλει ως επιχείρημα το γεγονός ότι…
   – Οι θιασώτες αυτής της άποψης επικαλούνται το…ως επιχείρημα που υποστηρίζει τις θέσεις τους…
   – Ως ένα άλλο επιχείρημα επικαλείται προκειμένου να μας πείσει…/ να στηρίξει αβάσιμες κατά τα άλλα θεωρίες…

Ανασκευή επιχειρημάτων
– Εύκολα θα μπορούσε κανείς να αντικρούσει / ανασκευάσει / καταρρίψει τα επιχειρήματα…
– Δεν είναι δύσκολο να αποδείξω πόσο αβάσιμες είναι αυτές οι θέσεις…
– Ο καθένας, νομίζω, μπορεί να κρίνει και να αποδοκιμάσει αυτή την άποψη που επιχειρεί να μας αποπροσανατολίσει από την αλήθεια…
– Αυτές οι απόψεις με βρίσκουν εκ διαμέτρου αντίθετο καθώς …
– Δεν μπορώ να συμφωνήσω….
– Δεν είναι απόλυτα λανθασμένα αυτά τα επιχειρήματα, ωστόσο παρουσιάζουν μονόπλευρα την πραγματικότητα. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να παραθέσω και τις δικές μου απόψεις…

ΑΣΚΗΣΗ – ΕΦΑΡΜΟΓΗ: Στις σελίδες για διάλογο ανάμεσα στους νέους, που άνοιξε γνωστό περιοδικό, εμφανίστηκε μεταξύ άλλων και η παρακάτω άποψη. Αποφασίζετε να ασκήσετε κριτική σ’ αυτή την άποψη με ένα κείμενό σας 150 – 200 λέξεων.

1. «Ο άντρας έχει από τη φύση του ηγετικές ικανότητες, τις οποίες δεν διαθέτει η γυναίκα, όπως φαίνεται από αναρίθμητα ιστορικά παραδείγματα. Δικαιολογημένα, επομένως, και στην εποχή μας οι άντρες κατέχουν ηγετικές θέσεις σε διάφορους τομείς, όπως πχ. στην πολιτική, την επιστήμη, την εργασία κ.τ.λ. Προσπαθήστε α) να επισημάνετε τα αδύνατα σημεία των επιχειρημάτων της αντίθετης άποψης β) να προβάλετε τα κατάλληλα αντεπιχειρήματα». Εντοπίζω τα αδύνατα σημεία αυτής της θέσης:

1. Αναγνωρίζει ότι η ηγετική ικανότητα είναι εγγενές γνώρισμα του άντρα. Η επιστήμη όμως δεν έχει αποδείξει κάτι τέτοιο ως αποκλειστικό προνόμιο του αντρικού φύλου.
2. Η ηγετική ικανότητα δεν έγκειται σε βιολογικούς προδιαθεσιακούς παράγοντες αλλά σχετίζεται με κοινωνικούς – περιβαλλοντικούς παράγοντες = κοινωνικό περιβάλλον, ανδροκρατούμενη κοινωνία που δίνει προνόμια και προβάδισμα στους άντρες να προκριθούν σε πρωταγωνιστικούς ρόλους, ενώ αντίθετα τις γυναίκες τις καθηλώνει με αμέτρητες προκαταλήψεις και στερεότυπα για το ρόλο και τη θέση της σε αυτήν. Οι ίδιοι οι άντρες βρίσκοντας βολική αυτή την παγιωμένη κατάσταση την υποστηρίζουν και τη συντηρούν ως αυταπόδεικτη. Άλλωστε τα αγόρια μεγαλώνουν και ανατρέφονται σε οικογένειες με πατριαρχικά κατάλοιπα και ως εκ τούτου αφομοιώνουν ανάλογες αντιλήψεις και τις εφαρμόζουν στην ενήλικη ζωή τους. Η αγωγή των αγοριών ενθαρρύνει την αυτενέργεια, την πρωτοβουλία, το δυναμισμό που οδηγούν πιο γρήγορα στη χειραφέτησή τους και στην ανάπτυξη ηγετικών γνωρισμάτων. Προς επίρρωση αυτής της κατάστασης το κοινωνικό σύστημα προσφέρει στους άντρες ευκαιρίες να αναρριχηθούν σε ηγετικές θέσεις σε αντίθεση με τις γυναίκες για τις οποίες επιφυλάσσεται η μητρική αποστολή ως καθήκον απαγορευτικό για κάθε άλλη φιλοδοξία και δραστηριότητα. Στο παρελθόν το σύστημα απαγόρευε στις γυναίκες να μορφωθούν, να ασκήσουν πολιτικά καθήκοντα κτλ. Ακόμα και σήμερα σε πολλές χώρες της Ανατολής με έντονο το θεοκρατικό στοιχείο, μεσαιωνικές αντιλήψεις κυριολεκτικά «ενταφιάζουν» τις γυναίκες κάτω από το μανδύα της σεμνότητας και της αρετής, καταπνίγοντας κάθε δημιουργική διάθεση και ορμή.
3. Παραθέτω ιστορικά παραδείγματα ως τεκμήρια : ηρωικές φυσιογνωμίες γυναικών που διακρίθηκαν σε ηγετικούς ρόλους: π.χ. Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Μαντώ Μαυρογένους, Αικατερίνη της Ρωσίας, Μαρία Κιουρί, Ίντιρα Γκάντι, Μ. Θάτσερ κ.ά.
4. Σήμερα έχει ολότελα καταρριφθεί ο μύθος των καθαρά αντρικών επαγγελμάτων, οι γυναίκες έχουν κυριεύσει παραδοσιακά αντρικά επαγγελματικά οχυρά, έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και διακρίνονται στους περισσότερους τομείς με τους οποίους καταπιάνονται.

Ελέγχω το γραπτό μου 

ΥΠΕΝΘΥΜΙΣΗ: Σε περίπτωση που εκφραστούμε γραπτά, έχουμε τη δυνατότητα (και την υποχρέωση!) να ελέγξουμε το κείμενό μας. Οι οδηγίες βρίσκονται εδώ.

Κάθε φορά που γράφω ένα κείμενο το ξαναδιαβάζω. Προσέχω όλα τα παρακάτω και διορθώνω όσα χρειάζονται: 1  Τι ήθελα να γράψω; Ποιος ήταν ο σκοπός μου; Τον πέτυχα;
 2  Οργάνωσα το γραπτό μου σε παραγράφους;
 3  Πώς είναι η ορθογραφία; Χρησιμοποίησα το λεξικό μου;
 4  Χρησιμοποίησα σωστά τις τελείες, τα κόμματα και τα άλλα σημεία στίξης;

 5  Χρησιμοποίησα συνώνυμες λέξεις ή επαναλαμβάνω συχνά τις ίδιες και τις ίδιες;

6  Τι μου άρεσε περισσότερο από όσα έγραψα; 

7  Τι θα μπορούσα να έχω γράψει καλύτερα; Πώς μπορώ να το γράψω τώρα; 

8  Τι θα μπορούσα να γράψω ακόμη; Τι θα μπορούσα να αφαιρέσω; 

9  Θα καταλάβουν το κείμενο οι συμμαθητές μου;   

10  Ποια σημεία θα τους αρέσουν περισσότερο και ποια λιγότερο;

11  Πώς είναι η εμφάνιση του γραπτού μου; Είναι καθαρό και καλογραμμένο; Μπορεί να το διαβάσει κανείς εύκολα;

Ν. Γλ. Α΄ Γυμν., ενότ. 6η: «Οι δημιουργικές δραστηριότητες στη ζωή μου»: links για μουσεία, παραδοσ. παιχνίδια, χαρακτηρ. περιγραφικών κειμ., σχεδ/μα για περιγραφή τοπίου, για περιγραφή ζώου, για τον ελεύθερο χρόνο, Το παιχνίδι στην Αρχ. Ελλάδα, αγαπημ. παιχνίδια εφήβων σε Powerpoint

Α. 1. Με αφορμή το 1ο κείμενο του σχολικού βιβλίου («Μουσεία του κόσμου«) συζητήσαμε για την περιήγησή μας σε μουσεία και χώρους πολιτισμού. Μέσω των ακόλουθων υπερσυνδέσμων, μπορείτε να περιηγηθείτε κι εσείς εικονικά στον Παρθενώνα και γενικά στην Ακρόπολη των Αθηνών, καθώς και στην Καπέλα Σιστίνα στο Βατικανό.
Περιήγηση στον Παρθενώνα – Κάντε κλικ εδώ

Περιήγηση στην Ακρόπολη των Αθηνών – Κάντε κλικ εδώ

Περιήγηση στην Καπέλα Σιστίνα – Κάντε κλικ εδώ

Ελγίνεια μάρμαρα – Κάντε κλικ εδώ

Στο ίδιο κείμενο του σχολικού βιβλίου υπάρχει αναφορά στα «ελγίνεια μάρμαρα». Για το ιστορικό της αφαίρεσής τους διαβάζουμε σχετικό άρθρο δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. – Κάντε κλικ εδώ

Α. 2. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ: των: Χούσανλη Αναγνώστη & Αγαθαγγέλου Αναστασίας

Α. 3. Μια ακόμη ευχάριστη δραστηριότητα, που δίνει χαρά και υγεία σε όσους την ακολουθούν, είναι και η ορειβασία, στην ήπια τουλάχιστον μορφή της. Στο Αιγίνιο Πιερίας υπάρχει ένας πολύ δραστήριος Ορειβατικός Σύλλογος, που αριθμεί πολλά μέλη, ανάμεσά τους και παιδιά. Το τελευταίο τεύχος του περιοδικού που εκδίδει, του «Ορειβατώντας» μπορείτε να το δείτε εδώ.

ΣΤ.

1. Τα χαρακτηριστικά των περιγραφικών κειμένων: από τη φιλόλογο Γ. ΣΟΦΗ.

2. Υπενθυμίζουμε α) το γενικό σχεδιάγραμμα για περιγραφή τοπίου και παραθέτουμε και ένα σχεδιάγραμμα για ένα (σχετικό) συγκεκριμένο θέμα:

και β) το πολύ απλό σχεδιάγραμμα για περιγραφή ζώου:

3. Σχεδιάγραμμα για τον ελεύθερο χρόνο (από το http://alldayschool.blogspot.gr/2014/05/blog-post_13.html)

4. Εργασίες μαθητών μου σε powerpoint, οι οποίες περιγράφουν ένα αγαπημένο τους ηλεκτρονικό παιχνίδι.

1η: pong

2η: LOL

3η: Need for speed Most Wanted

5. Υλικό για τα παιχνίδια μπορεί να αντλήσει κανείς από μια εξαιρετική εργασία μαθητών Λυκείου (Α΄τάξη Λυκείου Μουζακίου) -με υπεύθυνη καθηγήτρια τη φιλόλογο Ευαγγελία Σώχαλη-, αν πατήσει to_paixnidi-sto-perasma_tou_xronou.

Με έναυσμα όλα τα παραπάνω, καθώς και το θέμα της διαθεματικής δραστηριότητας της ενότητας, ο μαθητής του Α2 του Γυμνασίου Κολινδρού, Μουχταρόπουλος Πέτρος, έγραψε το κείμενο που ακολουθεί με τίτλο: «Το παιχνίδι στην Αρχαία Ελλάδα». Είναι μάλλον σύντομο και αξίζει να το διαβάσετε:

εργασία Π.Μ._παιχνίδι στην αρχαιότητα κ.ά.π.